Gdzie się podziały wszystkie wróble? Natura bije na alarm, wkrótce nie usłyszysz już ich ćwierkania
Wróble były niegdyś stałym elementem rodzimego krajobrazu, a wesoło taplające się w kałużach ptaszki potrafił rozpoznać niemal każdy Polak, zarówno ten mały, jak i dorosły. Dziś natomiast myślimy o nim z sentymentem. Ten dotychczas rozpowszechniony na szeroką skalę gatunek boryka się obecnie z problemem, mającym wpływ na liczebność populacji wróbli w Europie. Jeżeli nie zaczniemy reagować, zwierzęta te mogą niebawem całkiem zniknąć. Ornitolodzy wyjaśniają, w czym tkwi szkopuł.
Coraz mniej wróbli. Powszechnie znany ptak przeżywa ogromny kryzys
Wróbel zwyczajny (Passer domesticus) to gatunek małego ptaka związany z osadami ludzkimi, którego pierwotnym miejscem bytowania jest Półwysep Arabski oraz Azja Mniejsza. Zwierzęta te opanowały całą Europę, większość Azji oraz północną część Afryki za sprawą człowieka. W wielu miejscach były introdukowane celowo, aby ograniczyć populację owadów powodujących ogromne szkody w rolnictwie. Wróble doskonale czuły się zarówno na terenach dzikich, jak i zurbanizowanych i jeszcze czterdzieści lat temu szacowano, że europejska populacja tego gatunku liczy około pół miliarda osobników. Z najnowszych szacunków wynika, że obecnie jest ich o połowę mniej.
Międzynarodowa organizacja chroniąca ptaki – BirdLife International – określa trend populacji wróbla jako spadkowy. Specjaliści z Królewskiego Towarzystwa Ochrony Ptaków (RSPB) oraz z Czeskiego Towarzystwa Ornitologicznego oszacowali, że od 1980 roku populacja wróbli zmniejszyła się o 247 000 000 osobników. Z kolei w Warszawie zniknęło prawie 40% wróbli, a w innych polskich miastach średnio jest ich mniej o 30%. Niepokojącym jest fakt, że nie tylko wróble mierzą się z dramatycznym spadkiem populacji. Jaka jest tego przyczyna?
Dlaczego wróble znikają z Polski?
Dlaczego wróbli jest coraz mniej? Kluczową kwestią jest brak pożywienia, ale i sterylność miast oraz wsi. Wróble żywią się owadami, nasionami i owocami roślin, do których mają coraz mniejszy dostęp w dużych miastach. Powszechnie stosowane pestycydy powodują spadek liczebności owadów, które stanowią podstawę diety piskląt wróbli.
Do tego dochodzą czynniki związane z ingerencją człowieka w naturę — chemizacja środowiska i nadmierne koszenie trawników. W dodatku w miastach nie ma już koni, a jak wiadomo, jedzą one owies, z czego korzystały właśnie wróble, natomiast na wsiach ziarno jest starannie zabezpieczane. Nie bez winy jest współczesna architektura. Figlarne ptaszki nie mają zatem ani czego jeść, ani gdzie budować gniazd, gdyż wszelkie szczeliny czy wyłomy w budynkach mieszkalnych są dokładnie uszczelniane. Termomodernizacja budynków utrudnia im gniazdowanie.
Jakby nie było im wystarczająco trudno, wróble podejmujące próby podejmowania lęgów w żywopłotach przegrywają walkę o pokarm z silniejszymi przeciwnikami takimi, jak gawrony, sójki czy wrony. Ich pisklęta stanowią łatwy łup dla drapieżników.
Warto dodać, iż wiele ptaków, w tym wróble, giną z winy nieodpowiedzialnych właścicieli kotów. Każdy, kto wypuszcza swojego domowego mruczka na zewnątrz w pewnym sensie ma na swoich rękach krew wielu dziko żyjących stworzeń. Koty z natury są drapieżnikami. Dlatego kiedy mają taką możliwość — polują, często na gatunki zagrożone wyginięciem. Ogromna ilość drapieżników, które nigdy nie powinny były znaleźć się w środowisku naturalnym, sprawia, że populacje ptaków drastycznie maleją.
Natura bije na alarm. Chociaż ochrona ptaków, które są już rzadkie lub zagrożone, doprowadziła do stopniowej odbudowy populacji, nie wydaje się to wystarczać do utrzymania liczebności pospolitych gatunków - powiedziała Anna Staneva, specjalistka z BirdLife Europe w rozmowie z “The Guardian”.
Jak ratować wróble i inne ptaki?
Wróble to nie jedyne zwierzęta dotknięte kryzysem. W Europie coraz mniej jest również pliszek siwych, szpaków oraz skowronków. Populacje tych gatunków z ciągu czterdziestu lat zmniejszyły się o kolejno: 97, 75 i 68 milionów osobników. W sumie obecnie na terenie Europy żyje o około 20% mniej ptaków, w porównaniu do lat 80 ubiegłego wieku. Jeżeli tendencja spadkowa się utrzyma, niebawem zarówno z Polski, jak i z wielu innych europejskich krajów może zniknąć wiele gatunków skrzydlatych zwierząt.
Co w takim razie można zrobić, aby uchronić wróble oraz inne gatunki ptaków przed wyginięciem? Okazuje się, że każdy z nas może zrobić całkiem sporo. Małe gesty mają ogromną moc. Dlatego jeżeli zależy Ci na ochronie przyrody, przede wszystkim nie wypuszczaj swojego kota na zewnątrz. Dzięki temu uratujesz życie wielu istotom.
Ponadto bardzo pomocne dla wróbli i innych ptaków jest rozstawianie budek lęgowych. Dzięki temu, zwierzętom tym łatwiej jest znaleźć miejsce odpowiednie do ukrycia się przed drapieżnikami i odchowania potomstwa. Warto dodać, że w sezonie zimowym ważne jest również dokarmianie dzikich ptaków. Te małe gesty robione przez wielu ludzi w różnych zakątkach Polski mogą sprawić, że wróble oraz inne ptaki będą w stanie stopniowo odbudowywać swoje populacje.
Źródło: innpoland.pl, podroze.onet.pl, instagram.com/jestem_na_ptak, national-geographic.pl
