Owczarek środkowoazjatycki: stepowy strażnik i obrońca

Owczarek środkowoazjatycki – historia rasy

Owczarek środkowoazjatycki to jedna z naturalnych ras psa, towarzysząca ludziom od tysięcy lat. Nie jest jasne, czy równie starożytny mastif tybetański wywodzi się od owczarka środkowoazjatyckiego, czy na odwrót.

Owczarki środkowoazjatyckie wykorzystywano do pilnowania gospodarstw oraz stad owiec i kóz przed złodziejami i wilkami. Psy te stanowiły nieodzownych pomocników pasterzy z terenów dzisiejszych środkowoazjatyckich -stanów: Kazachstanu, Turkmenistanu, Uzbekistanu i Kirgistanu. Wykorzystywano je także do tradycyjnych walk psów, w których owczarki dążyły raczej do zdominowania przeciwnika, nie poważnego zranienia go – psy te nie są szczególnie agresywne.

Współczesne owczarki środkowoazjatyckie, spotykane w Europie i Stanach Zjednoczonych, to najczyściej psy, których linie wywodzą się z hodowli rosyjskich. Standard rasy opracował Rosyjski Klub Owczarka Środkowoazjatyckiego.

Owczarek środkowoazjatycki był najpopularniejszą rasą psa w Rosji w 2000 r.

W Polsce owczarki środkowoazjatyckie znane są od końca lat 80. XX w. i od tamtej pory stale zyskują na popularności.

Jak wygląda owczarek środkowoazjatycki?

Owczarek środkowoazjatycki to duży molos w typie górskim. Osiąga ponad 70 cm wysokości w kłębie i masę ok. 50 kg.

Zależnie od rejonu rozległej Środkowej Azji, z którego pochodzi, owczarek środkowoazjatycki może mieć różny typ sierści i umaszczenia, a nawet różny kształt głowy. Cechą wspólną owczarków środkowoazjatyckich jest silne, dość krępe ciało, bardzo masywna szyja, mocna głowa ze słabo zaznaczonym stopem, duże fafle, a także nietypowo jak na psa elastyczne stawy (co jednak trudno stwierdzić na pierwszy rzut oka). Sierść jest krótka lub średniej długości, z gęstym podszerstkiem. Umaszczenie owczarka środkowoazjatyckiego może być czarne, białe, czarno-białe, śniade w różnych odcieniach i brindle (moręgowate), często z czarną maską na kufie.

Owczarek środkowoazjatycki, niezależnie od typu budowy i sierści, jest bardzo odpornym psem, przystosowanym do znoszenia skrajnych temperatur, występujących na stepach w sercu Azji. Wytrzymuje mróz nawet do -25 stopni Celsjusza i w zasadzie może spędzać cały rok poza domem, pod warunkiem, że ma do dyspozycji porządną i odpowiednio dużą budę. Gdy pilnuje stada lub terenu, obserwuje swoje włości ze stoickim spokojem, obojętny na warunki pogodowe. Prawdopodobnie ze stanowiska spędziłby go tylko pobliski wybuch wulkanu lub bezpośrednie trafienie meteorytem.

W krajach pochodzenia i niektórych europejskich dopuszcza się kopiowanie ogona i uszu owczarka środkowoazjatyckiego. Pierwotnie zabieg ten miał na celu ułatwienie psu walki z przeciwnikami, których mógł napotkać w czasie pilnowania stad lub stróżowania w gospodarstwie. W Polsce kopiowanie jest zakazane, ale psy z przyciętym ogonem i uszami dopuszcza się do wystaw.

Jaki charakter ma owczarek środkowoazjatycki?

Owczarek środkowoazjatycki to pies o spokojnym, zrównoważonym charakterze. Jako przedstawiciel ras pierwotnych, pies jest dość niezależny i samodzielny. Przywiązuje się jednak do swego pana i całej rodziny, lubi bawić się z dziećmi.

Owczarek środkowoazjatycki wykazuje silny instynkt terytorialny i broni swojego terenu przed intruzami. Dotyczy to też wszystkich mieszkańców psiego areału – owczarek środkowoazjatycki traktuje zarówno domowników jak i domowe zwierzęta jako członów swojego stada i okazuje wobec nich opiekuńczość i troskę. Wobec obcych bywa podejrzliwy, ale raczej zachowuje dystans niż okazuje agresję. W razie konieczności jednak potrafi bez wahania zaatakować, jest bardzo szybki i odważny. Gdy tylko dostrzeże, że nowa osoba jest przyjazna wobec jego pana, wyłączy tryb alarmowy i sam zacznie się do niej łasić.

Umiejętnie wyszkolony, owczarek środkowoazjatycki to nie tylko zdolny pies pasterski, ale też znakomity pomocnik np. policji. Psy bardzo różnią się między sobą predyspozycjami do wykonywania różnych prac. Wynika to z tego, że w naturalnym środowisku owczarki środkowoazjatyckie żyją i pracują w luźnych grupach, często złożonych z psów z różnych hodowli. Szczenięta rodzące się w wyniku przypadkowych krzyżówek mogą mieć różne usposobienie i predyspozycje. Na podstawie tych predyspozycji, określonych w specjalnych testach, są następnie szkolone do stróżowania, walki (głównie z drapieżnikami) lub pracy pasterskiej.

By jednak owczarek środkowoazjatycki mógł wykonywać jakąkolwiek pracę, musi zostać umiejętnie ułożony i socjalizowany, tak by złagodzić niektóre cechy jego pierwotnej natury, jak np. silna podejrzliwość wobec obcych czy tendencja do uciekania i eksploracji.

Na etapie wczesnego treningu należy zapoznać owczarka środkowoazjatyckiego z zasadami panującymi w domu i pokazać psu jego miejsce w rodzinnej hierarchii. Bardzo ważna jest socjalizacja z innymi zwierzętami i ludźmi. Im więcej sytuacji, zapachów, dźwięków i zachowań pozna szczeniak owczarka środkowoazjatyckiego, tym lepiej będzie sobie z nimi radził w dorosłym życiu.

Dalszy trening powinien objąć nauczenie psa reagowania na własne imię i podstawowe komendy, a także przyzwyczajenie go do zabiegów pielęgnacyjnych, takich jak czesanie, kąpanie, mycie uszu i zębów, obcinanie pazurów. Dobrze też, by nauczył się chodzić na smyczy i w kagańcu. Warto również poświęcić trochę czasu na nauczenie owczarka środkowoazjatyckiego szczekania tylko w określonych sytuacjach lub reagowania na komendę „cisza”, bo psy te lubią szczekać niskim, donośnym głosem, choć nie robią tego przesadnie często.

Trenując psa, należy być cierpliwym i konsekwentnym. Owczarek środkowoazjatycki, jak inne rasy pierwotne, ma swoje zdanie na każdy temat i nie zawsze jest posłuszny. Zmuszenie go do wykonania poleceń może początkowo wymagać wielu prób i powtórzeń. Owczarek środkowoazjatycki musi dostawać jasne komendy i nagrody za każdym razem, gdy zachowa się zgodnie z oczekiwaniami. Nagrodą może być pochwała, pieszczota, chwila zabawy, a najlepiej smakołyk. W razie pomyłki można psa zganić, ale bez podnoszenia głosu, bo krzyk tylko stresuje owczarka i zraża go do dalszej nauki.

Po zakończeniu podstawowego treningu możesz uczyć owczarka sztuczek, zacząć przygotowywać go do konkurencji sportowych (głównie siłowych) lub powierzyć profesjonalnemu trenerowi do nauki pracy. Nawet jeśli nie zamierzasz wystawiać psa do żadnych zawodów, trening będzie dla niego świetną zabawą i okazją do aktywnego spędzenia czasu ze swym panem.

Pamiętaj, że przez mniej więcej pierwsze dwa lata życia szczeniaki owczarka środkowoazjatyckiego nie powinny się zbytnio przeciążać, bo to może źle wpłynąć na ich kształtujący się kościec i stawy. Jeśli piesek wyraźnie wskazuje, że chce odpocząć, należy mu pozwolić. Jeśli zapomniał się w zabawie i szaleje bez wytchnienia, być może warto przerwać harce, by zmusić owczarka do odsapnięcia.

Co je owczarek środkowoazjatycki?

Owczarek środkowoazjatycki powinien dostawać wysokiej jakości karmę dla dużych psów. Taka karma składa się głównie z mięsa, naturalnych olejów, warzyw i owoców, jest wolną od konserwantów, barwników, spulchniaczy i aromatyzerów. Szczenięta muszą dostawać specjalną karmę dla rosnących psów dużych ras, która dostarczy im wszystkich niezbędnych składników odżywczych w okresie szybkiego wzrostu ciała.

Możesz też karmić psa samodzielnie przygotowanymi posiłkami, pamiętaj jednak, że trzeba mu wtedy suplementować niektóre witaminy i minerały, jak wapń, cynk, nienasycone kwasy tłuszczowe i substancje chroniące stawy, np. chondroitynę. Podawaj owczarkowi środkowoazjatyckiemu surową wołowinę i cielęcinę, unikaj jednak wieprzowiny, bo może zawierać pasożyty. Posiłki uzupełniaj często o ryby i oleje rybne, np. w kapsułkach. Dietę możesz wzbogacić owczarkowi o surowe jajka, gotowany ryż i makaron, otręby, sporadycznie biały ser.

Pies powinien dostawać dwa posiłki dziennie, każdy podzielony na mniejsze porcje, by nie wystąpił skręt żołądka. Porcje powinny być dostosowane do płci, wieku, masy, trybu życia i stanu zdrowia owczarka środkowoazjatyckiego. Pamiętaj, że pies ten nie jest z natury przesadnie energiczny, a nadmiar kalorii przy ograniczonym ruchu może doprowadzić do otyłości. W doborze odpowiedniej diety i porcjowania pomoże Ci weterynarz lub zwierzęcy dietetyk.