Kolczatka dla psa: kontrowersyjne narzędzie treningu

Kolczatka dla psa: nauka przez bodźce

Wychowanie, szkolenie i każda forma treningu psa opiera się na zasadzie aplikowania zwierzęciu bodźców, pozytywnych lub negatywnych, które pomagają mu zapamiętać, jakie zachowania są pożądane, a jakie zabronione. Pozytywne bodźce to nagrody, negatywne to kary. Pies kojarzy, za jakie zachowanie został nagrodzony lub ukarany, i przez to uczy się, jakie zachowania są dla niego opłacalne, a jakie niekorzystne.

Współcześnie zdecydowana większość behawiorystów twierdzi, że najlepsze efekty daje trening pozytywny psa, tzn. opierający się na bodźcach pozytywnych – nagrodach za dobre zachowanie. W treningu pozytywnym zachowania złe nie są karane, tylko ignorowane. Jeśli pies poda łapę, dostanie nagrodę, np. smakołyk. Jeśli ciągnie na spacerze, opiekun powinien stanąć w miejscu i w ten sposób dać psu do zrozumienia, że ciągnięcie nie ma sensu, bo nie pozwoli zwierzakowi dostać się tam, gdzie chce.

Kolczatka dla psa: trening awersyjny

Dawniej stosowane były w treningu zwierząt także bodźce negatywne, czyli kary za złe zachowanie. Do pewnego stopnia stosowane są one i dziś – to tzw. trening awersyjny, mający zniechęcić psa do danego zachowania. Najczęściej kary w socjalizacji, wychowaniu czy treningu psów domowych ograniczają się (a w każdym razie powinny ograniczać) do karcenia psa. Pełne rozczarowania „zły pies!” lub po proste „nie wolno!” w połączeniu z brakiem nagrody, czyli smakołyka, dają najczęściej pożądany efekt – zwierzak rozumie, że zrobił coś nie tak.

Niektórzy hodowcy i trenerzy psów twierdzą jednak, że w pewnych formach treningu niektórych ras psów konieczne są bardziej stanowcze formy zadawania psu bodźców negatywnych. Narzędziami stosowanymi do negatywnego treningu psa są obroża elektryczna i kolczatka.

Kolczatka dla psa: co to takiego?

Kolczatka to forma obroży dla psa. Jak wskazuje nazwa, kolczatka wyposażona jest w kolce po wewnętrznej stronie obroży. Gdy opiekun pociągnie za smycz w odpowiedni sposób, kolczatka zaciska się, a kolce naciskają na szyję psa, sprawiając mu dyskomfort lub wręcz ból.

Dawniej kolczatki wyglądały bardzo groźnie, niczym narzędzie tortur, w które zresztą łatwo się zmieniały w rękach zbyt porywczych trenerów i przewodników. Ostre kolce dawnych kolczatek mogły rzeczywiście zadać psu silny ból, przeciąć mu skórę i upuścić nieco krwi. Dziś kolczatki nie mają ostrych kolców, lecz raczej bolce lub stępione ząbki. Nie zadają psu ran, ale sprawiają ból.

Kolczatka dla psa: argumenty zwolenników

Zwolennicy wykorzystywania kolczatki w treningu psa wskazują, że odpowiednio dobrane bodźce negatywne przyspieszają naukę, ponieważ uzupełniają zapamiętywanie i kojarzenie przez pupila zachowań dobrych i złych. Użycie kolczatki pozwala ukarać psa natychmiast gdy zrobi coś niepożądanego, co też wzmacnia kojarzenie i zapamiętywanie przez zwierzę niekorzystnych dla niego zachowań. Kolczatka sprawia ból krótko – to szybki impuls, a nie tortura. Narzędzie nie służy do wpajania psu nowych zachowań, ale raczej do korekty błędów i utrwalania zachowań już wyuczonych. Przykładowo, wbrew popularnemu poglądowi, kolczatki wcale nie należy używać do uczenia psa równego chodzenia na smyczy, a jedynie do korekty już wyuczonej umiejętności.

Zwolennicy wykorzystywania kolczatki zastrzegają też, że nie proponują negatywnych metod treningowych dla każdego psa. Kolczatka dobrze sprawdza się u zwierząt szczególnie upartych, odpornych na ból, agresywnych, źle zsocjalizowanych, wymagających stanowczej ręki, a więc np. w treningu psów obronnych. Psom nadającym się do obrony osób i mienia najczęściej nie przeszkadza specjalnie chwila dyskomfortu pod kolczatką, za to negatywny bodziec faktycznie przyspieszy u nich kojarzenie, a więc da lepszy efekt treningowy.

Zwolennicy używania kolczatki dla psa podkreślają też, że jest to narzędzie treningu. Spacer z psem to nie trening. Należy więc odróżnić trenerów, używających kolczatki na sesjach treningowych z trudnym psem, od pseudotrenerów, którzy wyprowadzają pupila w kolczatce na spacer do parku.