Wombat australijski - sympatyczny torbacz zagrożony wyginięciem

Wombat australijski - co to za zwierzę? 

Wombat australijski należy do zwierząt określanych mianem torbaczy, które tworzą razem grupę lądowych ssaków niższych występujących głównie w krainie australijskiej i w mniejszym natężeniu w Ameryce Południowej i Środkowej. Od ssaków łożyskowych odróżnia je przede wszystkim sposób rozrodu i rozwoju zarodka. Ich potomstwo przychodzi na świat we wczesnym etapie rozwoju zarodkowego i odżywiane jest mlekiem z sutka, a nie poprzez łożysko. 

Torbacze są niezwykle różnorodną grupą zwierząt. Pozbawione konkurencji innych ssaków australijskie torbacze zróżnicowały się, tworząc wysoko wyspecjalizowane gatunki owadożerne, mięsożerne i roślinożerne. Wśród nich są wombatowce, na które składają trzy gatunki wombata: wombat tasmański, wombat szerokogłowy oraz wombat australijski, którego populacja na tle pozostałych wombatów jest najmniej liczna.

Wombat australijski, inaczej nazywany wombatem szorstkowłosym lub wombatem szorstkonosym Krefta, to torbacz o masywnej i krępej budowie, który wygląda trochę jak powiększony chomik lub bóbr. Nazwa „wombat” pochodzi od prawie wymarłego już języka Darug, którym posługują się rdzenni mieszkańcy Darug, pierwotnie zamieszkujący obszar dzisiejszego Sydney. 

Średnia długość ciała wombata to około 110 cm, z rozpiętością od 70 do 130 cm, waga zamyka się w przedziale od 25 do 40 kg. Jest on pokryty brązowym lub żółtoszarym szorstkim futrem, którego popularność wśród tubylców przyczyniła się do niemal całkowitego wyginięcia tego gatunku. Pod futrem na grzbiecie znajduje się gruba skóra, którą niełatwo jest przegryźć atakującemu wombata drapieżnikowi. Masywne ciało jest wsparte na krótkich, ale silnych kończynach. Zakończone są one ostrymi pazurami, którymi wombat kopie w ziemi nory. Nad zadem wombat ma krótki, mierzący około 2,5 cm szczątkowy ogon.

Charakterystyczna dla tego zwierzęcia jest również duża głowa z małymi, ciemnymi oczami i szerokimi zębami, podobnymi do zębów gryzoni. Jego zęby stale rosną, więc wombat musi je ścierać, najczęściej w procesie rozdrabniania roślinnego pokarmu. W okolicy nosa ma długie wąsy czuciowe.  Skoro wombat należy do torbaczy, powinien mieć torbę lęgową, w której trzyma swoje potomstwo. Rzeczywiście, wombat posiada torbę, tyle że położoną odwrotnie niż u kangura - mały wombat widzi przez nią świat z tyłu rodzica, a nie z przodu. 

Wombat australijski - gdzie występuje?

Zgodnie ze swoją nazwą wombat australijski występuje na kontynencie australijskim, jednak w jego przypadku trzeba to bardziej uściślić. Zanim Australia została zasiedlona przez Europejczyków, wombat występował licznie na terenach dzisiejszej nowej Południowej Walii. Obecnie można go spotkać jedynie w stanie Queensland, czyli północno-wschodniej części Australii, a konkretnie w jego środkowej części, w narodowym parku Epping Forrest. 

W latach osiemdziesiątych ubiegłego wieku populacja wombata australijskiego wynosiła zaledwie kilkadziesiąt osobników (od 20 do 40). Na całe szczęście liczba wombatów rośnie od czasu wzniesienia w parku ogrodzenia chroniącego przed drapieżnikami, w szczególności przed psami dingo. Według ostatniego spisu, przeprowadzonego w 2013 roku, w parku znajdowało się 196 wombatów australijskich, a ich liczba w dwóch lokalizacjach miała wzrosnąć do 230 pod koniec 2015 roku.

Wombat występuje na suchych, otwartych terenach, jednak nie jest łatwo go zaobserwować, ponieważ w ciągu dnia ukrywa się w wykopanych przez siebie norach, a na żer wychodzi głównie w nocy. 

Tryb życia wombata australijskiego

Wombat australijski to torbacz prowadzący samotnicze życie. Jeśli uda się zaobserwować dwa wombaty równocześnie, to albo są to samiec i samica podczas godów, albo matka z młodym wombatem. Większość czasu zwierzę spędza w norach, które są często połączone w jeden długi system korytarzy. Nory kopane przez wombaty były jedną z przyczyn stojących za ich tępieniem, ponieważ zapadały się w nich oraz łamały nogi konie, a także powodowały osypywanie się brzegów rzek. 

Wombat australijski wyrusza na żer nocą. Odżywia się trawą, kłączami, korzeniami i bulwami. Ma obniżony metabolizm i nie musi przyswajać dużych ilości pokarmu. Wodę może pobierać z roślin, a samo trawienie zajmuje mu nawet od kilku do kilkunastu dni. Bardzo ciekawa jest kwestia związana z kształtem jego odchodów, które, jako jedynego ssaka w przyrodzie, są kwadratowe i kształtem przypominają kostki cukru lub kostki do gry. Dzieje się tak dlatego, że w ostatniej partii jelita, które nie rozciąga się równomiernie i ma spłaszczoną górną i dolną ścianę ekskrementy zmieniają konsystencję z płynnej na stałą i formowane są w kwadratowy kształt. 

Odchody pełnią również rolę znacznika, przy pomocy którego wombat zaznacza swój teren. Nie zawsze to jednak pomaga i wombaty przez większą część życia muszą kryć się w norach, aby uniknąć schwytania przez psa dingo lub diabła tasmańskiego, a dawniej przez człowieka. Jeśli spotkają zagrożenie na zewnątrz nory, potrafią szybko uciekać - wombat może rozwijać prędkość do 40 km/h.

Rozmnażanie wombata australijskiego

Okres godowy wombata australijskiego przypada między kwietniem i czerwcem. Samce zaczynają wtedy szukać partnerki i potrafią rozpoznać, czy samica jest płodna, po powąchaniu jej odchodów.

Ciąża wombata australijskiego trwa około trzy tygodnie. Po tym czasie spędzonym przez samicę w norze na świat przychodzi malutki wombat o długości zaledwie 2 cm i wadze około 2 g, który przypełza do torby matki i pozostaje tam przez pół roku ssąc mleko z sutka. W tym czasie rośnie i pokrywa się futrem, jednak pod opieką samicy pozostaje jeszcze około dwóch lat. Dojrzałość płciową wombaty osiągają nieco wcześniej, w wieku 18 miesięcy. Zjawisko narodzin wombata australijskiego przy jego małej populacji jest zawsze dużym wydarzeniem w jego ekosystemie. Jego populacja systematycznie się odbudowuje i być może za jakiś czas wombat australijski przestanie być ssakiem zagrożonym wyginięciem.

undefinedundefined