Wiewiórka: uparta i zaradna

Wiewiórka: stosunki z człowiekiem

Wiewiórka pospolita (łac. sciurus vulgaris) to nieduży nadrzewny gryzoń i znana wszystkim ozdoba polskich lasów i parków. Wyróżnia się 23 podgatunki wiewiórki pospolitej.

Wiewiórka w minionych wiekach była dla ludzi głównie źródłem mięsa, uważanego zresztą za dość marne, oraz skór, wykorzystywanych do wyrabiania odzieży i galanterii. Wiewiórka doczekała się jednak swego miejsca w kulturze. W mitach często uchodzi za pośredniczkę między niebem i ziemią, zapewne przez swój styl życia na drzewach, z których schodzi w poszukiwaniu pokarmu. Ludy nordyckie wierzyły, że na Drzewie Świata żyje wiewiórka Ratatoskr, zajmująca się przekazywaniem plotek i obelg między mieszkańcami nieba i świata podziemnego. Z kolei japoński lud Ajnów wierzy, że wiewiórki to porzucone sandały bogini Aioiny, być może dlatego, że odciśnięte w śniegu ślady po wiewiórczych skokach przypominają kształtem ludzkie stopy. W literaturze europejskiej wiewiórka jest częstą bohaterką bajek i ludowych opowieści. Jedni chwalą ją za zapobiegliwe gromadzenie zapasów na zimę, inni krytykują za chciwość – z tego samego powodu.

Współcześnie wiewiórki budzą powszechną sympatię, w wielu regionach świata jednak uchodzą za dość natrętnych intruzów i szkodniki. Wiewiórki, z natury ciekawskie i dość bystre, a do tego szaleńczo uparte, dobrze przystosowują się do życia w mieście, które dostarcza im wielu kryjówek i pożywienia. Ich obecność wiąże się jednak z wieloma problemami. Wiewiórki roznoszą choroby, denerwują domowe zwierzęta, wyjadają pożywienie z karmników dla ptaków, dewastują ogródki. Co gorsza, wiewiórki muszą stale ścierać sobie zęby, a więc gryzą niemal wszystko, co zmieści im się w pyszczkach. Przez to powodują nieraz uszkodzenia drogiego sprzętu i bardzo podnoszą ryzyko pożaru z powodu zamiłowania do przegryzania instalacji elektrycznych. W USA wiewiórki notorycznie powodują przerwy w dostawie prądu.

Trudno jest wyperswadować wiewiórce, że nie jest mile widziana. Gdy wiewiórka wywęszy jedzenie, nic nie powstrzyma jej przed zdobyciem pokarmu. Będzie gryzła przez dyktę, blachę, drewno, izolację, plastik, kable i mocowania, tkaniny i tapicerki, aż nie dogryzie się do smakowitej zdobyczy. Gdy wiewiórki przegryzą się przez przeszkody i znajdą sobie wygodne, ciepłe miejsce we wnętrzu budynku, chętnie wiją w nim gniazdo. Wiewiórki w gnieździe są dość hałaśliwe, nie pachną fiołkami, a ich nieustające gryzienie może w końcu doprowadzić do osłabienia konstrukcji budynku.

Dlatego w miastach często tępi się zbyt rozrośnięte populacje wiewiórek. Najefektywniejszą metodą jest łapanie zwierzątek w pułapki za pomocą przynęty z owoców, nasion, orzechów czy też na zapach esencji waniliowej. Wiewiórki kochają też masło orzechowe.

Jak wygląda wiewiórka?

Wiewiórka to mały gryzoń. Jej ciało osiąga 24 cm długości, ogon może mierzyć kolejnych 20 cm. Masa ciała wiewiórki rzadko przekracza 300 g.

Całe ciało wiewiórki porasta futro, szczególnie puszyste na ogonie, u wielu podgatunków tworzące kitki na czubkach uszu. Wiewiórka pospolita występuje w dwóch odmianach kolorystycznych: rudej i ciemnobrunatnej, zawsze z jasnym spodem. Obie odmiany mogą wystąpić w jednym miocie. Rzadko zdarzają się wiewiórki całkiem białe. Różnią się od albinotycznych tym, że nie mają różowych oczu, tylko zwykłe, czarne. Jesienią wiewiórka zmienia futro. Zimowe futro wiewiórki jest gęstsze od letniego i ma kolor dominująco szary. Nie należy jednak mylić zimowego futra wiewiórek pospolitych z wiewiórkami szarymi, które w Polsce nie występują.

Ogon wiewiórki pomaga zwierzątku utrzymać równowagę w czasie karkołomnych akrobacji na gałęziach drzew. Służy też do ogrzewania w czasie snu – wiewiórka wtula się we własny ogon.

Wiewiórka: obszar występowania

Wiewiórka pospolita występuje w całej Europie z wyjątkiem południowej Anglii i południowej części Półwyspu Iberyjskiego. Wiewiórka żyje też na wielkich obszarach północnej Azji, zapuszcza się do Korei i na japońską wyspę Hokkaido. Występuje też gdzieniegdzie na Kaukazie i w zachodnich Chinach.

Wiewiórka pospolita jest – jak wskazuje nazwa – pospolita w całej Polsce.

Wiewiórka: biotop

Wiewiórka zamieszkuje najchętniej lasy liściaste i iglaste. Żyje na drzewach, opuszczając je tylko w poszukiwaniu pożywienia. Wiewiórki spotkać można niemal wszędzie tam, gdzie rosną drzewa, także w miejskich parkach. Z licznej reprezentacji wiewiórek słyną np. warszawskie Łazienki Królewskie, a wdrapujące się po pniach na wpół oswojone zwierzątka są nie lada atrakcją dla spacerowiczów.