Waleń biskajski: niewidoczny olbrzym

Waleń biskajski: stosunki z człowiekiem

Waleń biskajski (łac. eubalaena glacialis) to wieloryb fiszbinowy na granicy wymarcia, zamieszkujący północny Atlantyk.

Przez wieki walenie biskajskie stanowiły łatwy łup dla wielorybników. To spokojne zwierzęta, pływające niespiesznie stosunkowo blisko brzegu, często tuż przy powierzchni wody. Do tego gruba warstwa tłuszczu (stanowiącego nawet 45% masy ciała wieloryba) sprawia, że waleń biskajski nawet długo po śmierci unosi się na wodzie. Te cechy czyniły z waleni biskajskich łatwy łup dla łowców wielorybów. Ceniono przede wszystkim pozyskiwany z ich ciał olej (jeden waleń biskajski może mieć w sobie ponad 5 tys. litrów oleju), a także fiszbiny.

Na walenie biskajskie polowali już Baskowie w XI w. w wodach Zatoki Biskajskiej - stąd nazwa gatunku. Połowy u wybrzeży Ameryki zaczęły się w XVI w.

Waleń biskajski: cenne fiszbiny

Między innymi ze względu na fiszbiny tak chętnie polowano w przeszłości na walenie biskajskie.

Fiszbiny to płyty kostne przymocowane z obu stron do podniebienia walenia biskajskiego, w liczbie od 150 do nawet 300. Fiszbiny przypominają zwężające się wygięte pałki lub niewielkie (jak na wieloryba) żebra. Mogą mieć nawet 2,5 m długości, a ich końce pokrywa postrzępiona tkanka, służąca wielorybowi do filtrowania pokarmu z wody.

Przez wieki fiszbiny uchodziły za cenny i pożądany materiał, ponieważ po podgrzaniu stają się plastyczne i można wykonywać z nich wiele praktycznych i pięknych przedmiotów. Z fiszbin wytwarzano np. rączki lasek i pręty parasoli, a także szpilki i wkładki do mocowania i kształtowania elementów garderoby, np. gorsetów i kołnierzyków koszuli. Współcześnie słowo „fiszbina” nie oznacza już materiału pozyskiwanego z podniebienia wieloryba, lecz element usztywniający garderobę kobiecą wykonany z tworzywa sztucznego.

Jak wygląda waleń biskajski?

Waleń biskajski to jeden z największych ssaków na Ziemi. Jego ciało mierzy od 15 do 17 m długości i waży od 50 do nawet 90 ton. Samice są większe od samców. Skóra zwierzęcia ma kolor ciemnoszary lub czarny, ale niektóre osobniki mają na brzuchu lub gardle białe plamy.

Waleń biskajski nie ma płetwy grzbietowej, a jego stosunkowo niewielkie płetwy piersiowe przypominają wiosła. Zwierzę ma ciało szerokie w części przedniej, które bardzo zwęża się przy płetwie ogonowej. Głowa walenia biskajskiego jest bardzo duża – zajmuje nawet ćwierć długości ciała wieloryba. Pokrywają ją zbielałe modzele skórne, którymi pożywiają się całe kolonie wszy wielorybich. Walenia biskajskiego charakteryzuje też bardzo szeroka paszcza, przez którą wieloryb filtruje pokarm z wody. Paszcza walenia biskajskiego zaczyna się nad jego okiem na grzbiecie zwierzęcia.

Waleń biskajski: obszar występowania

Waleń biskajski zamieszkuje wody północnego Atlantyku. Obecnie około 360 waleni biskajskich żyje u wybrzeży Ameryki Północnej, latem trzymając się Quebecu i Nowej Fundlandii, na zimę migrując natomiast w okolice Florydy. Kilkanaście waleni biskajskich żyje też u wybrzeży Europy. Spotyka się je niezwykle rzadko u północnych wybrzeży Hiszpanii, wokół Irlandii, u południowych wybrzeży Islandii i nieopodal skandynawskich fiordów.