Szynszyla: gryzoń o pięknym futerku

Szynszyla – historia hodowli

Szynszyle to gryzonie, zamieszkujące niegdyś zbocza Andów w Ameryce Południowej, na terenie Argentyny, Chile, Peru i Boliwii. Występowały w dwóch gatunkach: szynszyle krótkoogonowe i małe. Obecnie oba te gatunki są w środowisku naturalnym krytycznie zagrożone – niemal wytrzebiono je w ciągu ostatnich 200 lat z powodu wielkiego popytu na ich piękne, miękkie futerka. W latach 1953-1978 uważano nawet szynszyle za gatunek wymarły w ich naturalnym środowisku.

Szynszyle po raz pierwszy opisał naukowo jezuita Juan Ignacio Molina w 1782 r. Nazwał je wówczas mus laniger, czyli mysz włochata. Współczesna nazwa zwierzątka pochodzi od jego określeń w języku Indian Keczua: chin = cichy i sinchi = odważny z sufiksem -lla = mały. Szynszyla (chinchilla) to więc w wolnym przekładzie z keczua „ciche, odważne zwierzątko”.

Pierwotnie na szynszyle polowali Indianie z zamieszkującego tereny dzisiejszego Chile plemienia Chincha. Z ich futer wyszywali sobie szczególnie ciepłe ubrania. Przemysłowe polowania na szynszyle zaczęły się w 1828 r. i miały na celu zaspokojenie popytu na futro tych zwierząt w całej Europie i USA. Myśliwi polowali na szynszyle, wypłaszając je z nor za pomocą udomowionych fretek i zabijając przy użyciu specjalnie do tego wytrenowanych psów.

Dziś zapotrzebowanie na futra szynszyli zaspokajają fermy hodowlane, rozmieszczone w USA i Europie. Szynszyle małe są także chętnie hodowane jako zwierzątka domowe. Od lat 50. XX w. szynszyle wykorzystuje się też w testach laboratoryjnych. Od lat 70. szynszyle szczególnie chętnie wykorzystuje się w badaniach nad słuchem i schorzeniami układu słuchowego.

Hodowla szynszyli w Polsce zaczęła się w latach 50. XX w. w oparciu o zwierzątka sprowadzone z Kanady. Władysławowi Rżewskiemu udało się wyhodować rodzimą odmianę barwną gryzonia, nazwaną polski beż.

Jak wygląda szynszyla?

Szynszyla z hodowli osiąga masę ok. 600 g i jest znacząco większa od swych dziko żyjących pobratymców.

Charakterystyczną cechą wyglądu szynszyli są duże, owalne uszy, pokryte sierścią, a także odstające wibrysy długości nawet 13 cm. Szynszyla ma niedługie przednie łapki, za to tylne są szczególnie mocne. Zdrowe zęby szynszyli mają kolor ciemnożółty.

Futerko szynszyli jest bardzo gęste (nawet 75 włosów wyrasta naraz z jednego mieszka włosowego) i miękkie. Włos osiąga długość między 2 a 4 cm. Naturalne umaszczenie szynszyli ma szlachetny, srebrnoszary lub niebieskoszary kolor. To właśnie szczególnie piękne, miękkie i ciepłe futro szynszyli sprawiło, że zwierzątka te zostały niemal doszczętnie wytępione. W hodowlach udało się otrzymać szynszyle czarne, białe i beżowe, a nawet szafirowe i fioletowe.

Jaki charakter ma szynszyla?

Szynszyle to stworzonka społeczne i rodzinne, ale nieufne wobec ludzi. W naturalnym środowisku żyją w koloniach, liczących nawet po 500 osobników i zamieszkujących terytorium o obszarze ponad 100 ha. Szynszyle żyją z reguły na powierzchni, przed drapieżnikami chowają się w norkach, szczelinach ziemnych i grotach. Porozumiewają się ze sobą za pomocą zestawu dźwięków. Żerują nocą. Samce bywają agresywne wobec obcych, wdzierających się na ich terytorium. Szynszyle hodowlane wykształciły zwyczaj atakowania przeciwnika, opryskując go moczem.

Szynszyle mają instynkt każący im czyścić futerko w piasku, w czasie tzw. kąpieli piaskowych. Dlatego należy wystawiać im przed klatkę basen z piaskiem do suchych kąpieli mniej więcej trzy razy w tygodniu na jedną godzinę.

W warunkach domowych szynszyle wykazują się wielką ilością energii i ochotą do przeróżnych zabaw. Chętnie skorzystają z każdego sprzętu czy zabawki, jakie im się udostępni. Wspinają się po konarach, biegają w tunelach, huśtają się na hamakach, szarpią gryzaki, biegają jak szalone w kołowrotku, a przede wszystkim nieustannie skaczą na siebie nawzajem, turlają się i gonią swoje ogony.

Szynszyle niekoniecznie lubią jednak być brane na ręce – bezpośredni kontakt z człowiekiem wolą mieć tylko sporadycznie i na własnych warunkach. Niektóre lubią od czasu do czasu dopuszczać człowieka do swoich zabaw i dają się do pewnego stopnia trenować.

Co je szynszyla?

Na wolności szynszyla żywi się ponad 20 rożnymi gatunkami roślin, w tym trawami, nasionami, ziołami, krzewami i mięsistymi sukulentami. Szynszyle jedzą, siadając wygodnie i trzymając pokarm w przednich łapkach.

Domowe szynszyle powinny codziennie dostawać ok. 30 g specjalnej karmy dla gryzoni, najlepiej dedykowanej specjalnie dla tych zwierzątek. Można też podawać im codziennie jedną łyżkę ziaren, orzechów i suszonych owoców. Szynszyla chętnie zje też nagietek, mlecz czy babkę lancetowatą. Dietę można uzupełnić wysokiej jakości siankiem dla gryzoni.