Płetwal błękitny - największe żyjące zwierzę na świecie
Płetwal błękitny - co to za zwierzę?
Płetwal błękitny to olbrzymi morski ssak z rodziny płetwalowatych, podrzędu fiszbinowców i rzędu waleni. To niestety gatunek zagrożony wyginięciem, który przeżył wielką hekatombę w pierwszej połowie dwudziestego wieku, kiedy to zabito około 300 000 płetwali. Wielorybnictwo przeżywało wtedy wielki rozkwit, z wielorybów pozyskiwano wiele surowców, takich jak ambra, spermacet i fiszbiny. Z tych ostatnich wytwarzano między innymi parasole, szczotki, łyżki do butów i gorsety, a olej wielorybi był wykorzystywany jako smar do maszyn i paliwo do lamp ulicznych.
Działo się tak, dopóki surowców pozyskiwanych z wielorybów nie zaczęto zastępować innymi. W drugiej połowie dwudziestego wieku, po powstaniu Międzynarodowej Komisji Wielorybnictwa w 1946 roku, zaczęto na poważnie zajmować się kwestią ochrony potężnych morskich ssaków. Współcześnie, mimo że sytuacja płetwala błękitnego jest dużo lepsza, i tak uważa się, że w przyszłości istnieje duże ryzyko wymarcia tego gatunku.
Olbrzymi płetwal błękitny może osiągnąć długość ciała nawet do 33 metrów, największy zanotowany osobnik miał 33,58 m. Jego masa wynosi od 73 do 136 ton, a największa zanotowana to aż 173 tony. Płetwal błękitny ma wrzecionowaty kształt ciała. Ubarwienie, mimo błękitu w nazwie, jest raczej ciemnoszare z błękitnym odcieniem, jaśniejsze na brzuchu i bokach, czasem z jasnymi, nieregularnymi cętkami, których wzór jest niepowtarzalny dla każdego osobnika.
Charakterystyczna dla płetwala błękitnego jest niewielka płetwa grzbietowa przesunięta w kierunku ogona. Płetwa ogonowa jest dużo większa i ma wyraźne wcięcie pośrodku, a płetwy piersiowe są smukłe i spiczaste. Na szczycie głowy są dwa otwory nosowe, które u ssaka pozostają zamknięte, kiedy jest pod wodą. Po wypłynięciu na powierzchnię waleń wyrzuca z nich fontannę o wysokości do 9 metrów składającą się z ciepłego, wilgotnego powietrza z płuc, śluzu i wody morskiej.
Fiszbiny u płetwala błękitnego są, jak na jego olbrzymie rozmiary, wręcz drobne i mają ciemny kolor. Fiszbinów jest ponad 300 i mają 100 cm długości i 55 cm szerokości. Duże wrażenie może robić masa poszczególnych części ciała tego walenia. Przykładowo serce płetwala waży około 600 kg, język nawet do 2700 kg, a penis w stanie erekcji osiąga długość 2,4 metra. Sama warstwa podskórnego tłuszczu ma grubość 0,5 metra.
Płetwal błękitny - gdzie występuje?
Płetwal błękitny występuje na morzach i oceanach całej kuli ziemskiej, jednak bardziej na otwartych wodach niż terenach przybrzeżnych. Jest liczniejszy na wodach półkuli południowej i rzadko spotykany w okolicach równika. Na morzach Bałtyku był widywany bardzo sporadycznie.
Płetwal błękitny jest znany z sezonowych migracji, w okresie letnim pływa śladem topniejącego lodu. Największym skupiskiem tych waleni jest populacja licząca około 200 osobników w wodach północno-wschodniego Pacyfiku, która co roku migruje na Kopułę Kostarykańską, która jest rodzajem anomalii termicznej i pozwala waleniom na rozmnażanie w komfortowych warunkach. Po godach płetwale błękitne wracają na północ.
Tryb życia płetwala błękitnego
Płetwal błękitny to gatunek, którego osobniki zazwyczaj żyją samotnie i odbywają cykliczne wędrówki z obszaru chłodnych wód w kierunku mniejszych szerokości geograficznych na cieplejsze tereny lęgowe. W czasie żerowania mogą tworzyć się luźne grupy tych ssaków.
Żeruje głównie w lecie w pobliżu zasobnych wód polarnych. Odżywia się głównie krylem, czyli małymi skorupiakami, których dziennie może połknąć nawet kilka ton. Płetwal błękitny wpływa w ławicę z otwartą paszczą, a jego gardziel rozszerza się czterokrotnie, choć wąski przełyk nie pozwala mu na połykanie większych stworzeń ani przedmiotów. Zamykając szczęki, wypycha wodę z otworu gębowego, a na wewnętrznej stronie fiszbinów osadzają się tysiące skorupiaków.
Płetwal błękitny jest też znakomitym nurkiem i często właśnie nurkując, zdobywa pożywienie. Wykonując głębokie nurkowanie, płetwal ustawia się w pozycji pionowej z głową zwróconą do dna, a na powierzchni pozostaje płetwa ogonowa. Zwierzę zanurza się stopniowo na głębokość od 200 do 500 metrów. Jego smukłe piersi płetwowe nie służą podczas nurkowania jako napęd - jego źródłem są potężne mięśnie tylnych partii ciała, poruszające ogonem w płaszczyźnie pionowej.
Płetwal błękitny to także najgłośniejsze zwierzę na Ziemi, które wydaje z siebie dźwięki dochodzące do poziomu 190 decybeli. Mogą być one słyszane przez inne płetwale nawet z odległości 800 kilometrów. Te odgłosy można określić mianem pomruków i jęków, które obejmują bardzo szeroki zakres fal dźwiękowych, szczególnie na wyższych częstotliwościach w postaci ultradźwięków służących do echolokacji. Płetwale porozumiewają się również za pomocą dźwięków wydawanych pod wodą w okresie godowym.
Rozmnażanie płetwala błękitnego
Płetwale błękitne, podobnie jak inne walenie, odbywają gody na cieplejszych wodach w okresie zimowym. Przed aktem kopulacji muszą przewrócić się na bok i, po wysunięciu na powierzchnię wody połowy ogona, wpływają pod siebie.
Ciąża u płetwala błękitnego trwa od 11 miesięcy do jednego roku. Na świat przychodzi jedno młode o długości do 7 metrów i masie około 2,5 tony. W tym czasie ma jeszcze zbyt słabo wykształconą warstwę tłuszczową, żeby przeżyć na chłodniejszych wodach. Przebywa zatem u boku matki, która karmi je mlekiem z dużą zawartością tłuszczu przez siedem miesięcy. Samice tracą w tym okresie 25% masy ciała, natomiast młode potrafią przybierać na wadze nawet 100 kg dziennie, pijąc od 200 do 300 litrów mleka dziennie.
Po okresie karmienia młode mają już dobrze wykształcone fiszbiny i mogą same połykać pokarm. Po dwóch latach stają się już samodzielne, a samica może zajść w kolejną ciążę dopiero po tym okresie. Młody płetwal błękitny osiąga po dwóch latach dojrzałość płciową, a jego długość wynosi wtedy około 20 metrów. O ile nic złego się nie wydarzy, przed nim jest jeszcze wiele lat życia, ponieważ płetwale błękitne żyją średnio od 80 do 90 lat.
undefinedundefined
