Pierwotne rasy psów - które rasy psów tak określamy?
Pierwotne rasy psów - jakie jest pochodzenie psa?
Pierwotność kojarzy nam się z czymś, co było czegoś początkiem, co jest pierwsze, często dzikie, nieokiełznane, także dumne i majestatyczne. Dlatego słysząc określenie pierwotna rasa psa, wyobrażamy sobie potężnego czworonoga o dzikim wyglądzie. To w dużym stopniu błędne przekonanie, choć oczywiście jest w nim część prawdy na temat pierwotnych ras psów.
Łacińska nazwa wilka szarego brzmi canis lupus, a psa domowego canis lupus familiaris. Widzimy więc, że w przypadku łacińskiego nazewnictwa nazwa psa jest pochodną nazwy wilka, z czego płynie wniosek, że pies pochodzi właśnie od tego drapieżnika.
Rzeczywiście, przodkiem dzisiejszych psów domowych jest wilk szary. Pierwsze psy powstały w wyniku krzyżowania się tego drapieżnika z innymi gatunkami wilków, a sam proces udomowienia rozpoczął się między 15-25 tysiącami lat przed naszą erą. To bardzo szacunkowy przedział, ponieważ nie istnieją źródła historyczne, które dobrze opisywałyby ten proces. Wiemy, że najstarszy grób psa wykonany przez człowieka pochodzi sprzed 14 tysięcy lat przed naszą erą i został odkryty w Niemczech, co pozwala na hipotetyczne ustalenie przedziału czasowego dla udomowienia psa.
Sam proces musiał mieć kilka faz i zaczął się od symbiozy człowieka z wilkiem, który zakradał się w pobliże obozów koczowniczych i zjadał pozostawione przez ludzi resztki jedzenia. Z czasem okazało się, że warto dokarmiać te zwierzęta, ponieważ przeganiały one inne drapieżniki. W kolejnej fazie mamy już do czynienia z pra-psem, którego przedstawiciele coraz częściej przebywali w pobliżu ludzkich osad. Pra-pies miał geny wilka szarego, jednak poprzez coraz częstszy kontakt z człowiekiem, zachowania charakterystyczne dla canis lupus zanikały u niego.
Człowiek miał coraz bliższe związki z psem, aż w końcu zaczął zwierzę świadomie hodować, wykorzystując je do zadań użytkowych. Psy, które były łagodne, zamieszkiwały w otoczeniu człowieka, natomiast dzikie były usuwane poza osady lub bezlitośnie eliminowane. Ostatecznie pies zaczął być traktowany jako ważna część ludzkiej rodziny, a pierwszy użył w stosunku do najbliższego przyjaciela człowieka określenia pies domowy przyrodnik Karol Linneusz w 1758 roku.
Pierwotne rasy psów - skąd wzięło się to określenie?
Pierwotną rasą psa nazywamy taką, której materiał genetyczny jest najbardziej zbliżony do materiału genetycznego wilka. Można zatem powiedzieć, że pierwotne rasy psów wywodzą się bezpośrednio od pierwszych psów domowych, które z kolei wywodziły się bezpośrednio od canis lupus.
W samej klasyfikacji FCI, która obowiązuje także w Związku Kynologicznym w Polsce, we wzorcach ras jest grupa piąta, która obejmuje szpice i psy w typie pierwotnym, a dokładnie w jej sekcji szóstej są to rasy pierwotne i w sekcji siódmej rasy pierwotne myśliwskie. Mogłoby się wydawać, że w tym momencie wszystko jest już jasne i to właśnie tam znajdziemy pierwotne rasy psów. Jednak od 2004 roku funkcjonuje inna lista pierwotnych ras psów, która nie do końca pokrywa się z klasyfikacją FCI i jest bardzo rozpowszechniona także w Internecie. Co to za lista i w jaki sposób powstała?
W jaki sposób powstała lista pierwotnych ras psów?
W 2004 roku magazyn “Science” opublikował listę czternastu ras psów, które zostały uznane za rasy pierwotne, czyli takie, których materiał genetyczny jest najbardziej zbliżony do materiału genetycznego wilka szarego. Naukowcy przeprowadzający badanie DNA wybrali do niego 85 ras, co już wzbudziło kontrowersje, ponieważ ta liczba stanowi około 20% wszystkich ras psów na świecie. Ponadto badania były przeprowadzane również na tych rasach, które były krzyżowane z wilkiem przez hodowców w całkiem nieodległych czasach.
Pomimo kontrowersji zaprezentowana przez magazyn “Science” lista zdobyła olbrzymią popularność, choć organizacje kynologiczne poddają pod wątpliwość metodologię, według której wyodrębniono rasy uznane za pierwotne.
Poza tym na liście brakuje niektórych ras, które FCI, czyli Międzynarodowa Organizacja Kynologiczna klasyfikuje jako pierwotne. Wśród nich są na przykład: pies faraona, chart sycylijski, nagi pies peruwiański i nagi pies meksykański, których nieobecność na liście kłuje w oczy kynologów. A zatem, jak wygląda lista pierwotnych ras przygotowana przez magazyn “Science”, która przyjęła się w środowisku naukowym i na chwilę obecną uznawana jest za aktualną?
Pierwotne rasy psów - lista 14 ras z magazynu “Science”
Akita - orientalna rasa psów pochodząca z Japonii, u której można znaleźć pewne podobieństwa w wyglądzie do wilka. To bardzo stara rasa, znana już przed pięcioma tysiącami lat. Akita są bardzo wymagające w wychowaniu, nieufne wobec obcych, ale bardzo oddane swojemu właścicielowi
Basenji - pies pochodzi z Konga w Afryce. Jego przodkowie byli już znani w starożytnym Egipcie. Zachodni świat poznał tę rasę dopiero w XX wieku. Jak u wielu z poniżej wymienionych ras pierwotnych, trudno znaleźć w jego wyglądzie podobieństwo do wilka, które bardziej widoczne jest w materiale genetycznym. Basenji znany jest z tego, że prawie w ogóle nie szczeka, wydaje jedynie dźwięki przypominające jodłowanie.
Chow Chow - To modna obecnie rasa psa, która ma orientalne korzenie. Chow Chow znany jest ze swojej specyficznej, puchatej sierści i z czarno-niebieskiego języka.
Chart afgański - pies pochodzi z górzystych rejonów Afganistanu i jest uważany za jedną z najstarszych ras psów na świecie, jego rodowód sięga kilku tysięcy lat wstecz.
Chart perski - to pies, który pochodzi z Bliskiego Wschodu. Określany jest również mianem Saluki. Jego charakterystyczną cechą jest gładka, jedwabista sierść.
Alaskan Malamute - to dawna rasa psów zaprzęgowych, pochodząca z Alaski. Ich gruba sierść uodparnia je na mroźne temperatury.
Husky syberyjski - pies wywodzący się z mroźnych i niedostępnych rejonów Syberii. Podobnie jak Alaskan Malamute, służył jako pies zaprzęgowy.
Lhasa apso - Do XX wieku psy tej rasy nie były znane poza granicami Tybetu. Nazwa pochodzi od świętego miasta Tybetu i zarazem jego stolicy, czyli Lhasy. Natomiast drugi człon - apso - odnosi się do nazywanej tak tybetańskiej kozy o złocistej sierści. Szata Lhasa apso również ma złocisty, lśniący kolor i stąd w ich nazwie wzięło się określenie apso.
Pekińczyk - to pies, który chyba w najmniejszym stopniu może budzić skojarzenia z wilkiem. Jednak jak najbardziej należy do ras pierwotnych. To rasa wyhodowana w Mandżurii, która najprawdopodobniej pochodzi od azjatyckich wilków.
Samojed - to pies o śnieżnobiałej maści pochodzący z Syberii. Jego nazwa nawiązuje do plemienia Samojedów, które wykorzystywało go jako psa zaprzęgowego i myśliwskiego.
Shiba-inu - to stara rasa psów wywodząca się z Japonii. To wyjątkowo wytrzymały i odporny na zmienne warunki atmosferyczne pies, który był kiedyś wykorzystywany do polowania na ptactwo i dziki.
Shih tzu - to pies, który w ostatnich latach zdobył w Polsce ogromną popularność. Jego krajem pochodzenia jest Tybet. Nazwa shih tzu oznacza “lwiego psa”.
Shar Pei - kolejny pies rasy pierwotnej pochodzący z Azji. Zalicza się go do molosów, a jego charakterystyczną cechą jest obficie pofałdowana skóra. Nazwę shar pei można przetłumaczyć jako “piaszczysta skóra”.
Terier tybetański - ostatni na liście pies pochodzi z Tybetu i bardziej niż teriera przypomina pasterskiego owczarka. Słusznie, ponieważ uważa się go za protoplastę znanych i powszechnych w Europie kudłatych psów pasterskich. Z zasady nie były sprzedawane poza obszar Tybetu, tylko najczęściej przekazywane innym osobom jako forma podarunku. Powszechnie uważano, że przynosi szczęście.
undefinedundefinedundefinedundefined
