Manat: wodny grubasek

Manat: stosunki z ludźmi

Manat (łac. trichechus – nazwa rodzajowa), czyli krowa morska, to duży ssak morski, przypominający nieco przerośniętą i wyjątkowo dobrze odżywioną fokę. W rzeczywistości manaty mają wspólnych przodków ze słoniami, a do wody zeszły ok. 50 mln lat temu.

Na manaty Europejczycy natknęli się w epoce wielkich odkryć geograficznych. Możliwe, że właśnie te zwierzęta stoją za żeglarskimi opowieściami o syrenach – w mętnych wodach mogły przypominać ludzi o płetwach zamiast nóg. O syrenach napotkanych u wybrzeży Ameryki pisał np. Krzysztof Kolumb.

W Afryce manaty znano od zarania dziejów. Niektóre ludy opowiadają sobie legendę o pochodzeniu manatów, według której pierwszym przedstawicielem tego gatunku była młoda dziewczyna, która z wielkiego smutku rzuciła się do rzeki i zmieniła w baryłkowatego olbrzyma. Mieszkańcy dorzecza Nigru uważają manaty za złe duchy, mogące sprowadzić na ludzi obłęd lub bezpłodność. Niektóre plemiona wierzą jednocześnie, że zjedzenie penisa manata to gwarantowany środek na potencję. Z kolei w Senegalu manaty uchodzą za szlachetne zwierzęta i strażników sekretów natury.

Manaty w wielu miejscach uchodzą za szkodniki, bo dość często wplątują się w rybackie sieci, które w wyniku kolizji z półtonowym zwierzęciem ulegają najczęściej zniszczeniu. Manaty lubią też żerować na przybrzeżnych polach ryżowych i niszczą zbiory.

Jak wygląda manat?

Manat to duży ssak wodny. W zależności od gatunku i środowiska może osiągnąć nawet 4 m długości i masę od 0,5 do 1,5 tony.

Manat przypomina wielki pływający worek z łagodnie tylko wyodrębnioną głową o szerokim pysku bez przednich zębów, za to z wibrysami, wysuniętymi do góry nozdrzami (dzięki którym manat może zaczerpnąć powietrza bez wynurzania się) i z parą niewielkich oczu o mądrym wyrazie.

Manat przemieszcza się dzięki sporej płetwie ogonowej o zaokrąglonym kształcie, ma też dwie przekształcone w płetwy przednie łapy z zachowanymi resztkami palców – tzw. kopytkami, czasem też paznokciami. Ciało manata pokrywa skóra porośnięta bardzo rzadkim włosem.

Manat: obszar występowania

Wśród manatów wyróżnia się dziś trzy gatunki zamieszkujące odmienne rejony świata i biotopy.

Manaty karaibskie żyją w przybrzeżnych wodach Morza Karaibskiego, Zatoki Meksykańskiej, zamieszkują także wybrzeże Ameryki Południowej od Trynidadu mniej więcej do ujścia Amazonki. Manaty rzeczne żyją w wodzie słodkiej, w dorzeczu Amazonki. Stosunkowo najsłabiej poznane manaty afrykańskie pływają w ciepłych wodach u wybrzeży Senegalu oraz Zatoki Gwinejskiej. Występują także w rzekach Senegal i Niger, a więc łączą w sobie cechy manatów karaibskich i rzecznych, tzn. żyją zarówno w wodzie słonej, jak i słodkiej.

Manat: biotop

Manaty żyją w morzach i rzekach, są to więc zwierzęta przystosowane do życia zarówno w środowisku morskim, jak i słodkowodnym. Manaty pływają sprawnie, choć dość wolno (zwykle między 3 a 7 km/h, choć, gdy się przestraszą, potrafią przyspieszyć do 25 km/h), mogą pozostawać pod wodą przez kwadrans bez zaczerpnięcia oddechu.

Manaty do życia potrzebują ciepłej wody, dlatego trzymają się wybrzeży wysp i lądów w strefie klimatu zwrotnikowego. Zaobserwowano, że manaty chętnie żerują w pobliżu elektrowni, które w czasie pracy ogrzewają wodę. Zwierzęta do tego stopnia upodobały sobie sztucznie podgrzewane środowisko, że w niektórych rejonach przestały sezonowo migrować do cieplejszych wód.