Żyrafa - wysoki ssak rekordzista

Żyrafa - co to za zwierzę?

Żyrafa razem z mniejszą od niej okapi (nazywaną też leśną zebrą) należą do rodziny żyrafowatych i razem są jedynymi jej przedstawicielami. Żyrafa w klasyfikacji zwierząt to rodzaj, natomiast jako gatunek to po prostu żyrafa sawannowa, która dodatkowo dzieli się jeszcze na 9 podgatunków, w tym między innym żyrafę masajską, żyrafę północną, żyrafę siatkowaną i inne. Niektóre z podgatunków można rozpoznać dzięki ich ogólnemu wzorowi łat, przy czym indywidualny wzór jest stały dla danego osobnika i może służyć do jego identyfikacji przez inne żyrafy.

Żyrafa nie jest rekordzistą jedynie pod względem wzrostu, który może osiągnąć między 5 i 6 metrów. Ma też najdłuższe kręgi szyjne i najdłuższe nogi. Dzięki tym ostatnim może w galopie osiągnąć prędkość nawet do 50 km/h. Widok uciekającego przed zagrożeniem stada tych wysokich zwierząt robi ogromne wrażenie, zwłaszcza że przechodzą one do galopu momentalnie, ponieważ długie nogi uniemożliwiają im trucht - żyrafy mogą tylko chodzić lub galopować. Żyrafa nie zawsze ucieka przed przeciwnikiem, którym najczęściej są lwy, lamparty i hieny. Jej długie, przednie nogi służą jej do obrony - trafiając kopytem napastnika, potrafi zmiażdżyć mu czaszkę. 

Żyrafa wyróżnia się dużymi oczami i uszami, głową przypominającą głowę wielbłąda, grzbietem o linii opadającej od barków do zadu, nogami o ciężkich stopach i cienkim ogonem z czarnym włosiem, które służy jej do odganiania much. W zależności od podgatunku i płci ma też od 2 do 5 rogów w formie kostnych narośli z chrząstką pokrytą skórą na ich szczycie, których nie zrzuca. Rogi są głównie wykorzystywane do walk między samcami, a także jako element termoregulacji w organizmie żyrafy. 

Wyłupiaste oczy żyrafy zapewniają jej doskonałe, szerokokątne widzenie. Istotna jest również budowa pyska. Za pomocą języka o długości 50 cm żyrafa zrywa pożywienie, a dobrze rozwiniętymi i ruchliwymi wargami ułatwia sobie pobieranie i przeżuwanie pokarmu. Specyficzne jest uzębienie żyrafy, pozbawione górnych siekaczy i kłów w górnej części, bardziej oparte na niskich zębach policzkowych. Żyrafy należą do przeżuwaczy i mają czterokomorowy żołądek. 

Przednie nogi żyrafy są dłuższe od tylnych, dlatego przód ciała jest uniesiony, co ułatwia zwierzęciu żerowanie. Natomiast charakterystyczne ubarwienie złożone z ciemnych plam otoczonych jaśniejszą sierścią służy jej do kamuflażu na zalesionych terenach sawanny. 

Najważniejszą cechą wyróżniającą żyrafę jest jej szyja, która może mierzyć nawet dwa metry i jest zbudowana z siedmiu mocno wydłużonych kręgów. Samce są dużo większe od samic. Te pierwsze osiągają wysokość 6 metrów i masę ciała prawie 1200 kg, natomiast samice mierzą do 4,5 m wysokości i ważą około 800-830 kg. 

Żyrafa - gdzie występuje?

Żyrafa to ssak, który występuje na jednym kontynencie - w Afryce. Głównie są to obszary wschodniej i środkowej Afryki do obszarów południowych. Preferuje otwarte tereny trawiaste i takie same drzewiaste. Nie jest natomiast spotykana w zwartych lasach ani na pustyni, ponieważ miałaby tam trudności w przemieszczaniu się i, w razie potrzeby, w ucieczce. Jej naturalnym środowiskiem są sawanny drzewiaste, w przeciwieństwie do okapi, która preferuje lasy deszczowe. 

Tryb życia żyrafy

Okapi, które należą do rodziny żyrafowatych są typowymi samotnikami, natomiast żyrafy najczęściej żyją w stadach. Posiadają terytoria osiągające wielkość do 160 km², a w wypadku zachodzenia ich na siebie powstaje często luźna grupa złożona z około 25 osobników, której skład może się płynnie zmieniać. Samce ustalają swoje miejsce w hierarchii takiej grupy podczas rytualnych walk. Dwa dorosłe osobniki stają wtedy naprzeciw siebie i na przemian machają głową, uderzając przeciwnika w szyję. To bardzo istotna część ich egzystencji, ponieważ tylko dominujące samce mają prawo do rozmnażania się. Samce pokonane w walce są dosiadane przez zwycięzcę i czasami skazane na samotny tryb życia.

Żyrafa żeruje i pije wodę głównie rano i wieczorem. W nocy odpoczywa na stojąco jak większość zwierząt kopytnych, przy czym powtórne przeżuwanie pokarmu odbywa się w środku dnia. Jej pokarmem są najczęściej liście akacji lub innych drzew na sawannie, także pędy i owoce. Rekordowa wysokość pozwala jej żerować w miejscach będących poza zasięgiem innych zwierząt. Małe gałęzie wciąga językiem wprost do pyska i, odchylając głowę do tyłu, wyczesuje je z liści. Jej pokarmem są również korzenie i rośliny dyniowate. Potrafi zjeść 60 kilogramów roślinnego pokarmu w ciągu jednego dnia. 

Ciekawostką jest fakt, że żyrafa w ciągu dnia śpi jedynie od kilku do kilkunastu minut i częściej czujnie drzemie w obawie przed drapieżnikami. Sporo trudności sprawia jej picie wody, na szczęście nie potrzebuje jej w dużych ilościach. Żeby się napić, musi rozstawić szeroko przednie nogi i ugiąć je w kolanach. Gdy jest wyprostowana, jej potężne serce tłoczy krew w kierunku odległego mózgu pod bardzo wysokim ciśnieniem. Natomiast gdy głowa znajduje się na dole, ciśnienie i przepływ krwi są regulowane przez szereg zastawek, których zadaniem jest nie dopuścić do uszkodzenia mózgu zwierzęcia.

Rozmnażanie żyrafy

Do pojedynków o prawo do rozmnażania się dochodzi wśród żyraf głównie między młodymi samcami albo gdy pojawia się nowy konkurent na terenie określonej grupy. Żyrafy rozmnażają się poligamicznie i w czasie rui kilku samców łączy się z różnymi płodnymi samicami. Podczas kopulacji samiec musi trzymać na dystans inne osobniki i jednocześnie stać na tylnych kończynach z przednimi opartymi o boki samicy.

Ciąża żyrafy trwa długo, około 460 dni. Najczęściej samice rodzą co drugi rok i na świat przychodzi jedno młode, zazwyczaj w porze suchej. Noworodek waży około 70 kg i ma aż 2 metry wysokości. Przez 10 do 30 dni matka trzyma go z dala od stada. Młode cielę żyrafy potrafi już biegać po kilku godzinach od narodzenia, ale przez pierwsze tygodnie głównie ukrywa się pośród drzew sawanny. 

Matka w tym czasie musi chronić młode przed drapieżnikami i karmić mlekiem, w niektórych przypadkach aż do 13 miesiąca życia, mimo tego że potomstwo praktycznie po dwóch tygodniach od urodzenia może przyjmować stały pokarm, a po czterech miesiącach uczy się przeżuwać. W tym czasie ojciec w zasadzie nie bierze udziału w wychowaniu, choć potrafi być ze swoją rodziną w przyjacielskich stosunkach. Opieka nad potomstwem kosztuje matkę wiele energii i naturalnie hamuje jej cykl rujowy. 

Młoda żyrafa na osiągnięcie dojrzałości płciowej musi jeszcze długo poczekać. Osiąga ją dopiero po czterech latach w przypadku samic, a w przypadku samców nawet po pięciu latach. Samica może po raz pierwszy zajść w ciążę w wieku od 4 do 5 lat, natomiast samiec jest dopuszczony do rozrodu dopiero po siedmiu latach. Przez ten czas zdobywa doświadczenie na swoim lub nowym terenie. Jeśli wszystko dla młodej żyrafy ułoży się dobrze, jest w stanie przeżyć około 40 lat, choć częściej dożywają takiego wieku w niewoli. Natomiast w warunkach naturalnych średnia długość życia żyrafy wynosi 25 lat.