Żuraw: tajemniczy tancerz

Żuraw: stosunki z ludźmi

Żurawie budziły ciekawość ludzi ze względu na swój nietypowy wygląd, życie w niedostępnych bagniskach, widowiskowe tańce godowe i zwyczaj migrowania w ogromnych stadach.

Słowianie wierzyli, że żurawie są przewodnikami zmarłych, którzy czepiają się ich nóg i w ten sposób trafiają do nieba. Jako doświadczeni podróżnicy, żurawie miały najlepiej ze wszystkich ptaków znać tajemne ścieżki nieba i ziemi.

Z kolei w Japonii i Korei naśladowano chętnie tańce żurawi jako element rytuału zapewniającego płodność. Taniec żurawi stał się też inspiracją dla kilku stylów chińskiego kung-fu.

Żurawie były też wykorzystywanym w heraldyce symbolem czujności, ponieważ są bardzo płochliwe i mają zwyczaj spać, stojąc na jednej nodze. Wierzono (za podaniami Pliniusza Starszego), że w drugiej nodze żuraw trzyma kamień, który spuszcza sobie na stopę, gdy zasypia, i w ten sposób się budzi, dzięki czemu zawsze zachowuje czujność. Każde stado żurawi miało wystawiać na noc jednego strażnika z kamieniem w szponach, by nie spał i ostrzegał przed niebezpieczeństwem.

Żurawiom przypisywano też takie cechy, jak wierność i skromność, przez co stały się też symbolem życia zakonnego.

Jak wygląda żuraw?

Żuraw zwyczajny (łac. grus grus) ma podobną do bociana smukłą, wyprostowaną sylwetkę, jest jednak od niego większy, a na grzbiecie i ogonie ma długie pióra, formujące charakterystyczny pióropusz. Pióropusz składa się jednak z lotek, nie sterówek – rzeczywisty ogon żurawia jest dość niewielki i przypomina bociani.

Żuraw jest dużym ptakiem – osiąga 125 cm długości, rozpiętość skrzydeł ok. 2 m i masę ciała do 6 kg. Samice są nieco tylko mniejsze od samców.

Upierzenie żurawia jest koloru popielatego z czarnymi końcówkami skrzydeł, z wyjątkiem głowy. Jej czubek jest karminowy, boki białe, spód szyi czarny. Latem żurawie brązowieją od wcierania sobie szlamu w pióra.

Co dwa lata dorosłe żurawie przechodzą kompletną wylinkę, tak że przez mniej więcej sześć tygodni nie mogą latać.

Żuraw: obszar występowania

W Europie żuraw zwyczajny występuje wyspowo na południe od Bałtyku, a stale na Półwyspie Skandynawskim i w Rosji, w państwach nadbałtyckich, na całym obszarze Białorusi i większej części Rosji – aż do Syberii. Żurawia spotkać można także w centralnej Azji Mniejszej i na Kaukazie. Na zimę żuraw migruje na Półwysep Iberyjski, do północnej Afryki, delty Nilu i dalej, aż do Etiopii, nad Tygrys i Eufrat, do zachodnich Indii i wschodnich Chin.

W Polsce żuraw mieszka wyspowo w północnej i północno-zachodniej części kraju.

Żuraw: biotop

Żuraw czuje się najlepiej w podmokłych lasach, olsach, na bagnach i torfowiskach, wśród starorzeczy, zwłaszcza w dolinach – wszędzie tam, gdzie ziemia zalana jest wodą. Nie zbliża się do siedzib ludzkich i tylko rzadko zapuszcza się na łąki i pola.