Żbik: dziki kuzyn Twojego kota

Żbik: stosunki z człowiekiem

Słowo żbik wywodzi się od słowa step, oznaczającego dawniej dzikusa. Żbik to więc dziki kot lub kot ze stepów. Zwierzę rzeczywiście przypomina dużego kota domowego, a wielu badaczy sądzi wręcz, że kot domowy jest podgatunkiem żbika, choć nie europejskiego, lecz afrykańskiego.

Historycznie na terenach Europy chętnie polowano na żbiki. Uważano, że mają one nie tylko smaczne mięso i ciepłe futro, ale też liczne właściwości medyczne. Tłuszcz żbika miał uśmierzać ból, mięso leczyć podagrę, krew zwalczać epilepsję, a odchody stymulować porost włosów.

Dziś żbiki traktuje się w Europie jako zwierzęta niemal egzotyczne, relikt przeszłości, kiedy to kontynent porastały gęste bory, a możni panowie przedzierali się przez knieje, by zapolować na szlachetną zwierzynę. Ponieważ żbików jest dziś w Europie niewiele, ceni się je i obejmuje ochroną. Żbikom pomaga też fakt, że trudno je czasem odróżnić od domowych kotów, a koty są – jak wiadomo - bardzo bliskie ludzkim sercom.

Jak wygląda żbik?

Żbik przypomina dużego kota domowego, ale jest znacznie mniejszy do rysia. Jego ciało dorasta do 90 cm długości, ogon może mierzyć kolejne 40 cm. Wysokość żbika w kłębie może sięgnąć 35 cm, a masa ciała ok. 10 kg.

Ciało żbika porasta gęste futro w kolorze żółtawo-szarym z charakterystycznymi czarnymi pręgami na grzbiecie i puszystym ogonie. Pręgi ogonowe nie łączą się z grzbietowymi, co odróżnia żbika od kota domowego. Nos żbika ma kolor cielisty, opuszki łap są czarne.

Żbik nie ma kitek na wierzchołkach uszu – to cecha rysiów.

Żbik: obszar występowania

Żbik europejski (łac. felis silvestris) – wbrew nazwie – występuje nie tylko w Europie. Gatunek dzieli się na 20 podgatunków, zamieszkujących w różnych rejonach Europy, Azji i Afryki. Jednym z tych podgatunków jest… żbik europejski (łac. felis silvestris silvestris), bardzo podobny do kota domowego. On właśnie zamieszkuje tereny Europy, obecnie głównie Szkocję i Półwysep Iberyjski, wschodnią Francję, południowe Włochy i Bałkany.

W Polsce żyje tylko ok. 200 żbików, kryjących się w lasach wschodnich Karpat. Możliwe, że nie są to nawet żbiki czystej krwi, lecz tzw. kotożbiki, powstałe na skutek krzyżowania się żbików z kotami domowymi.

Według niektórych klasyfikacji, podgatunkiem żbika jest kot domowy (jako felis silvestris catus). Wiadomo, że koty domowe wywodzą się wprost od żbików afrykańskich, z europejskimi natomiast mogą się swobodnie krzyżować.

Żbik: biotop

Żbik europejski zamieszkuje przede wszystkim obrzeża lasów, najchętniej na terenach górskich i górzystych. Choć kryje się wśród drzew, poluje na otwartej przestrzeni – na polach, polanach, łąkach i przesiekach.