Wróbel: ptasi mieszczuch

Wróbel: stosunki z ludźmi

Wróbel zwyczajny lub domowy (łac. passer domesticus) to jeden z najpowszechniej występujących w Polsce i na świecie ptaków lęgowych. Wróbel nauczył się, że towarzystwo ludzi popłaca – gdzie ludzie, tam i wygodne schronienia oraz dostatek pokarmu. Dlatego wróbel od tysięcy lat towarzyszy ludziom na całym swym – ogromnym – obszarze występowania, a gdzie wcześniej wróbla nie było, tam teraz już jest przez najczęściej przypadkową introdukcję przez człowieka.

Miłość wróbli do ludzi nie jest jednak odwzajemniona. Tradycyjnie ludzie nie mieli wysokiego mniemania o wróblach, które wydziobywały im ziarno. Często nawet pasjonaci obserwacji ptaków nie przepadają za wróblami z powodu ich zachowania wobec innych ptaków – podbierania im pożywienia i zajmowania gniazd.

W przeszłość jadano chętnie potrawki z wróbli, których mięso uważano za afrodyzjak. Jeden z egipskich hieroglifów na oznaczenie rzeczy o małym rozmiarze przedstawia właśnie wróbla. Wróble wspomniane są także przez Chrystusa w Ewangelii według św. Mateusza jako dowód, że Bóg dostarcza swoim stworzeniom wszystkiego, czego potrzebują.

Jak wygląda wróbel?

Wróbel to niewielki ptaszek o sporej głowie i baryłkowatym ciele. Osiąga 18 cm długości, ale częściej liczy raczej 15-16 cm. Rozpiętość skrzydeł wynosi ok. 21 cm, zaś masa ciała – od 20 do 40 g.

Wróbel ma mocny dzióbek i paciorkowate oczy. Upierzenie wróbla ma kolor brązowy na wierzchu i szary na spodzie, z czarnym śliniakiem na podgardlu. Wierzch głowy i policzki ptaka są szare, bez czarnych plamek (jak np. u mazurka), skrzydła mają pojedynczą białą pręgę. Nogi wróbla mają kolor brązowy lub różowy.

Samiczki wróbla mają często jasne pasy na grzbiecie i takąż brew nad okiem, nie zawsze wyraźnie widoczną. Są od samców bardziej dominujące, potrafią walczyć ze sobą o ładnego kawalera w okresie lęgowym, a w gnieździe zaganiać męża do roboty wokół dzieci.

Wróble pierzą się od lipca do października. W okresie lęgowym ich piórka mają kolor dominująco brązowy, a poza nim – dominująco szary.

Wróbel: obszar występowania

12 podgatunków wróbla zamieszkuje ogromne obszary Ziemi, w tym wszystkie kontynenty z wyjątkiem Antarktydy.

Wróbel występuje naturalnie w większej części Eurazji. W Europie nie można go spotkać tylko we Włoszech, w Azji nie występuje w Indochinach i – chyba – Chinach (gdzie został wybity), ale i tam był widywany. Wróbel w Afryce żyje wzdłuż Nilu, od delty aż do Sudanu, i w Cyrenajce.

Wróbel został introdukowany w niemal całej Ameryce Północnej i Południowej z wyjątkiem dorzecza Amazonki, zasiedlił też południową Afrykę i wschodnią Australię z Nową Zelandią.

W Polsce wróble spotkać można praktycznie wszędzie. To trzecie najliczniej występujące u nas ptaki lęgowe, po skowronku i ziębie.

Wróbel: biotop

Wydaje się, że pierwotnym środowiskiem wróbla były pustynie i stepy, ale ptak ten szybko nauczył się wykorzystywać sąsiedztwo ludzi i obecnie chętnie trzyma się miast i wsi. Wszędzie niemal, gdzie mieszkają ludzie, można spodziewać się i wróbli.