Węgorz europejski - pełna tajemnic ryba o wężowym kształcie ciała

Węgorz europejski - co to za ryba?

Węgorz europejski jest pod różnymi względami niezwykłą rybą. Należy do rodziny węgorzowatych i rzędu węgorzokształtnych, jednak najważniejsze określenie używane w kontekście węgorza to gatunek katadromiczny. Oznacza to, że węgorz jest rybą dwuśrodowiskową, która większość czasu spędza w słodkich wodach śródlądowych, a jego rozmnażanie odbywa się w wodach morskich.

W ciągu ostatnich kilkudziesięciu lat, ta żyjąca na Ziemi od 70 milionów lat ryba stała się niestety gatunkiem krytycznie zagrożonym wyginięciem. W tym czasie populacja węgorza europejskiego spadła aż o 97%. Stało się to głównie za sprawą połowu dorosłych węgorzy wędrujących na tarło, a także z racji faktu, że człowiek nie potrafi hodować, a przede wszystkim rozmnażać tej ryby w sztucznych warunkach, ponieważ wciąż nie poznał dobrze tajemnicy jej rozrodu i w niewoli przebywają jedynie dzikie, złapane w czasie połowów węgorze.

Niezwykły jest również sam wygląd węgorza europejskiego. Jego ciało jest wydłużone i ma wężowaty kształt, a śliska skóra pokryta jest śluzem i drobnymi, elipsoidalnymi łuskami. Węgorz nie posiada płetw brzusznych, a płetwy piersiowe są znacznie zredukowane. Podstawą jego budowy jest tak zwany fałd płetwowy, który łączy ze sobą w jedno płetwę grzbietową, ogonową i odbytową. Otwór gębowy jest silnie uzębiony i sięga aż tylnej krawędzi oka. W słodkowodnej fazie życia ryba ta ma żółtawy, a nawet złoty spód ciała. Gdy zaczyna dojrzewać płciowo, brzuch staje się srebrzysty, a wierzch ciała niemal czarny.

Ryby z rodziny węgorzowatych mogą mieć w kręgosłupie nawet ponad sto kręgów, co czyni ich ciało szczególnie giętkim. Są też wyjątkowo długie, przy czym samice są znacznie dłuższe od samców, co jest w przypadku węgorza europejskiego przykładem dymorfizmu płciowego. Średnia długość samicy to około 130 cm, choć może urosnąć nawet do 200 cm i ważyć nawet 9 kg, natomiast samiec osiąga długość do 60 cm i wagę do 0,35 kg. Samce, które nie przekraczają 50 cm, określa się mianem “sznurówek”.

Węgorz europejski - gdzie występuje?

Węgorz występuje powszechnie w rzekach i jeziorach Europy Środkowej i Zachodniej, w Azji Mniejszej i Afryce Północnej. Jest obecny również we wszystkich morzach Europy, w południowo-wschodniej i środkowej części Oceanu Atlantyckiego, choć te ostatnie obszary odnoszą się do przebiegu jego wędrówki, która kończy się w południowo-wschodniej części Oceanu Spokojnego w okolicach Morza Sargassowego. W Polsce spotkać go można w rzekach i większości jezior Warmii i Mazur. 

Węgorz jest rybą ciepłolubną i najlepiej czuje się w wodnym, obficie porośniętym roślinnością środowisku z mulistym dnem. Żyje głównie w dolnych partiach zbiorników wodnych i zimuje, zagrzebując się w mule. Spotyka się go również w rzekach z kamienistym dnem, o ile w pobliżu znajdują się podmyte brzegi, korzenie drzew i inne miejsca, w których może łatwo się ukryć.

Tryb życia węgorza europejskiego

Węgorz europejski to drapieżnik, który aktywny jest nocą. Poluje z zaskoczenia, wykorzystując jako kryjówki szczeliny skalne i żywiąc się bezkręgowcami, skorupiakami lub drobnymi rybami. Jego naturalnym środowiskiem jest woda, ale potrafi również przemieszczać się na lądzie wśród traw i mchów z prędkością 3km/h. Ten sposób przemieszczania się umożliwia mu dyfuzja gazów przez skórę. 

Przed osiągnięciem dojrzałości płciowej węgorze żyją w wodach śródlądowych. Obie płcie żyją wtedy osobno, samice w głębi lądu, a samce w zasięgu wód słonawych.

Węgorz europejski to gatunek, który jest pod ścisłą ochroną, choć ludzie nadal uważają go za przysmak. Trzeba jednak wziąć pod uwagę, że węgorz jest zwierzęciem trującym i niebezpiecznym dla ssaków, ponieważ jego krew zawiera ichtiotoksynę w działaniu podobną do jadu węży - może powodować skurcze mięśni, zakłócenie pracy serca i płuc oraz rozpadanie się krwinek czerwonych. A to oznacza, że węgorza najlepiej jest zostawić w spokoju.

Rozmnażanie i wędrówka węgorza europejskiego

Okres rozrodczy węgorzy poprzedza długa, trwająca dosłownie lata wędrówka tych ryb przez rzeki, morza i oceany. To jedno z najbardziej niesamowitych zjawisk w przyrodzie, pełne tajemnic i różnych form, które przybierają węgorze w czasie okresu rozrodczego, zarówno w przypadku dorosłych, jak i młodych, dopiero co narodzonych osobników. 

Słodkowodna faza życia to dla węgorzy okres żerowania i wzrostu, który może trwać od kilku do kilkunastu lat. Gdy węgorze dojrzewają płciowo, ruszają w wędrówkę ku morzu. Dojrzałe węgorze o srebrzystym ubarwieniu podejmują wędrówkę tarłową od późnego lata do zimy, zawsze cztery dni po pełni księżyca. Zmienia się wtedy ich wygląd - powiększają się oczy, pysk staje się wąski i spiczasty, a płetwy piersiowe bardziej lancetowate. To znak, że trzeba rozpocząć wędrówkę, której odległość może wynosić nawet ponad 6 tysięcy kilometrów i zająć od dwóch do trzech lat. W ten sposób docierają w rejon Morza Sargassowego, w którego głębinach, jednak dokładnie nie wiadomo gdzie, odbywa się tarło.

Ten etap cyklu rozrodczego nie został do dziś zaobserwowany przez człowieka i dokładnie nie wiadomo, jak odbywają się gody ani sam akt prokreacji. Co może wydawać się wstrząsające, najprawdopodobniej po tarle i złożeniu jaj przez samice, wszystkie dorosłe węgorze umierają. Szacuje się, że samica może złożyć nawet kilka milionów jaj, z których wylęgają się przezroczyste larwy węgorza, nazywane leptocefalami.

W tym momencie zaczyna się wędrówka węgorzy w odwrotnym kierunku, z powrotem na obszary wód słodkowodnych. Leptocefale są transportowane do przybrzeżnych wód oceanicznych przez prądy oceaniczne, co zajmuje około 2,5 roku. Po przybyciu przekształcają się w cylindrycznego niepigmentowanego, można wręcz powiedzieć, że niewidzialnego węgorza szklistego. Następnie z tej formy węgorz przekształca się w srebrzyście ubarwionego i już pigmentowanego węgorza wstępującego, który wpływa w ujścia rzek i podąża w górę ich biegu, pod prąd. Węgorz w ten sposób ponownie, tak jak jego nieobecni już rodzice, wchodzi w słodkowodną fazę życia i po kilku lub kilkunastu latach, cały cykl wędrówki i rozmnażania rozpoczyna się dla niego na nowo. 

undefinedundefined