Tornjak – poczciwy olbrzym z Bałkanów

Pochodzenie tornjaka

Przodkowie tornjaka byli znani już w XI wieku na terenach dzisiejszej Chorwacji. Pierwsze wzmianki na temat tego psa pojawiły się w XIV wieku, w pismach biskupa Petera Horvata. Dokładniej opisany został w pismach Piotra Lukica, kanonika z diecezji w Diakowie. Tornjaka określano również mianem chorwackiego psa pasterskiego. W dawnych wiekach psów pasterskich w typie molosowatym było bardzo wiele na tamtym obszarze, do tego stopnia, że nazywano je od miejsc ich przebywania. Dobrze znany miłośnikom molosów jest na przykład sarplaninac, czyli owczarek z Szar Płaniny, a pasterze z łańcucha Alp Dynarskich nazywali swoje owczarki mianem Dinarci. 

W przypadku tornjaka, jego nazwa ma znaczenie najprostsze z możliwych. Tor oznacza w języku chorwackim i bośniackim owczarnię i do tego właśnie służył ten owczarek, czyli do pilnowania i ochrony owczych stad. Był w tym prawdziwym specjalistą, znane jest powiedzenie pasterzy z dawnych wieków, że jeden tornjak potrafi odgonić dwa wilki, a kilka tych psów da radę niedźwiedziowi.

Wraz z zanikaniem naturalnych hodowli owiec zmniejszała się również popularność tamtejszych psów pasterskich. W dwudziestym wieku rasa tych psów była w zasadzie w zaniku, jednak od lat siedemdziesiątych, na skutek działań miłośników tornjaka zaczęły się prace nad przywróceniem populacji. Zespół kynologów z półwyspu bałkańskiego zjeździł wiele górzystych regionów Chorwacji, Bośni i Hercegowiny w poszukiwaniu psów najbardziej odpowiadających opisowi tornjaka. Dzięki ich staraniom w 1978 roku rozpoczęła się hodowla czystej krwi tornjaków. Paradoksem jest, że ta stara rasa została uznana przez FCI dopiero w 2006 roku. W 2013 roku tornjaki zawitały do Wielkiej Brytanii i zaczęły się starania o uznania psów przez tamtejszy Kennel Klub.

Najważniejsze cechy wyglądu tornjaka

Według klasyfikacji FCI tornjak należy do bardzo rozległej grupy pinczerów i sznaucerów, molosów, szwajcarskich psów górskich i do bydła, molosów i pozostałych ras. Dopiero sekcja wskazuje na jego właściwe pochodzenie i są to molosy. 

Tornjak należy do dużych psów. Ma harmonijną, potężną sylwetkę, którą można wpisać w kwadrat. Wysokość zamyka się w przedziale 60-65 cm dla suk i 65-70 dla samców, waga odpowiednio 28-40 kg, 35-50 kg. 

Głowa tornjaka jest długa, stosunek czaszki do kufy to 1:1, stop jest zaznaczony umiarkowanie. Oczy są kształtu migdała w ciemnych kolorach, a ich obrzeża są pigmentowane. Trufla nosowa jest ciemna i duża. Dosyć duże uszy mają kształt trójkąta, są wysoko osadzone i złamane opadają swobodnie. Szyja średniej długości, mocna i zazwyczaj nisko noszona. Grzbiet mocny i prosty, klatka piersiowa szeroka. Kończyny silne i dobrze kątowane. Ogon tornjaka jest długi, mocno upiórowany, wysoko osadzony i bardzo ruchomy w momentach aktywności.

Umaszczenie tornjaka jest różnokolorowe z przewagą bieli. Łaty powinny być jednolitego koloru i nie nachodzić na siebie. Trafiają się osobniki z przewagą czarnego koloru z białymi znaczeniami na głowie, szyi i nogach.

Szata jest charakterystyczna dla dużych psów pasterskich z tamtych rejonów. Jest długa niemal na całym ciele, krótsza jedynie na głowie i kończynach. Włos okrywowy jest też gęsty, gruby i prosty. Podszerstek gęsty i wełnisty. Wokół szyi psa sierść tworzy puchowy, imponujący rozmiarem kołnierz.

Szkolenie i charakter tornjaka

Ten duży pies posiada naprawdę wspaniały charakter. Jest przyjazny, inteligentny i zrównoważony, a także pewny siebie oraz łagodny wobec członków rodziny. Z reguły jest posłuszny, ale czasami koliduje z tą cechą jego wspomniana wyżej pewność siebie. Pomimo, że szybko się uczy, potrafi niektóre zadania wykonywać po swojemu, niezgodnie z wymaganiami szkolenia. Ta pewnego rodzaju niezależność, która zazwyczaj charakteryzuje psy myśliwskie, pozostała w jego pasterskich genach. Owczarki w dawnych wiekach musiały niektóre czynności na spokojnie rozważyć, aby wybrać właściwe rozwiązanie i właśnie w ten sposób tornjak rozważa szkoleniowe zagadnienia. Jeśli uzna, że nie ma potrzeby wykonania polecenia, którego rezultat wydaje mu się niepotrzebny, może całkowicie zignorować swojego trenera. 

W takich momentach nie należy stosować brutalnych metod, które zmuszą psa do wykonania zadania. Potrzebna będzie wówczas łagodna perswazja, odrobina pozytywnego wzmocnienia i cierpliwość osoby szkolącej psa. Przy kolejnych, przeprowadzanych konsekwentnie próbach, najlepiej od szczenięcych lat psa, tego typu problemy powinny zniknąć.

Aktywności tornjaka 

Ten potężny pies nie jest typem sportowca, więc nie trzeba z nim spędzać kilku godzin dziennie poświęcając się intensywnej aktywności. Lubi ruch, ale nie do przesady. Wystarczą w jego przypadku dłuższe spacery, podczas których będzie miał możliwość interakcji z innymi czworonogami. Trzeba jednak socjalizować go od małego, szczególnie samce, ponieważ mają one czasem skłonność do agresywnego traktowania pobratymców. Suki są o wiele bardziej spolegliwe. W czasie spaceru nie musimy się obawiać, że pies ruszy do ucieczki, ponieważ na zewnątrz lubi on przebywać w pobliżu właściciela.