Szarańcza wędrowna: koszmar rolnika

Szarańcza wędrowna: relacje z ludźmi

Szarańcza wędrowna (łac. locus migratoria) to jeden z najgroźniejszych szkodników, który w przeszłości zrujnował niejedną lokalną gospodarkę i sprowadzał głód na całe regiony.

Szarańcza wędrowna ma brzydki zwyczaj zbijania się w wielomilionowe roje i opadania całą chmarą na pola zbóż, które wyjada całkowicie w zaledwie kilka godzin. Szarańcza postrzegana była w przeszłości – a w wielu regionach świata nadal jest – w kategorii klęski żywiołowej, która przybywa znienacka i zmienia ludzkie życie, a często kończy. Druga strona medalu jest jednak taka, że szarańcza wędrowna należy do owadów jadalnych i w wielu miejscach do dziś uchodzi za znośny posiłek. W 2017 r. rząd Szwajcarii oficjalnie ogłosił szarańczę wędrowną za jadalną i pozwolił serwować ją w restauracjach.

Dziś w wyniku przemian środowiskowych szarańcza wędrowna zbija się w roje coraz rzadziej. W Afryce ostatnia wielka plaga szarańczy miała miejsce w 1942 r. Na Madagaskarze tamtejsza szarańcza nadal jednak tworzy roje, mniej więcej dwa razy na dekadę, powodując duże szkody w rolnictwie.

Na arenie międzynarodowej monitorowaniem zachowania szarańczy zajmuje się Organizacja Narodów Zjednoczonych ds. Wyżywienia i Rolnictwa (organ ONZ), która dzieli się informacjami ze wszystkimi zainteresowanymi krajami i ostrzega przed ewentualnym spodziewanym utworzeniem się roju.

Jak wygląda szarańcza wędrowna?

Szarańcza wędrowna budową przypomina pasikonika. Jest od niego nieco większa – ciało owada osiąga niemal 6 cm długości. Podobnie do pasikonika, szarańcza ma potężne tylne odnóża, które umożliwiają jej skakanie. Czułki szarańczy są jednak znacznie krótsze od pasikonikowych. Szarańcza wędrowna przechodzi przeobrażenie częściowe – jej larwy są podobne do postaci dorosłej, choć nie mają skrzydeł.

Szarańczę wędrowną cechuje polifenizm, czyli wielość fenotypów w obrębie jednego gatunku. Ubarwienie szarańczy wędrownej bywa różne w zależności od konkretnej populacji, ale najczęściej przeważa w nim zieleń, często z ciemniejszymi plamkami. Wygląd szarańczy wędrownej zależy też od fazy cyklu życiowego, w której się znajduje – samotniczej lub stadnej. U owadów w fazie samotniczej przeważa kolor zielony i brązowy, u szarańczy w fazie stadnej ciała stają się jasnobrązowe z żółtawymi plamkami.

Szarańcza wędrowna: obszar występowania

Szarańcza wędrowna występuje na lądach półkuli wschodniej – w Eurazji, Afryce i Australii.

Szarańcza wędrowna nawiedza czasem Europę i byłą widywana w Polsce. Pierwsze opisy tych owadów w języku polskim pochodzą z XI w. Ostatni raz widziano u nas szarańczę wędrowną w 1967 r., kiedy to nawiedziła mazowieckie Kozienice. Naukowcy ostrzegają jednak, że wraz z postępującym ociepleniem klimatu zasięg żerowania szarańczy wędrownej przesuwa się ku północy i niedługo owady te mogą znowu – i na stałe – zawitać do Polski.

Szarańcza wędrowna: biotop

Szarańcza wędrowna żeruje na terenach stepowych i półpustynnych.