Świnka morska: kiedyś przysmak, dziś uroczy towarzysz

Świnka morska – historia hodowli

Świnka morska (właściwie kawia domowa) wywodzi się z Ameryki Południowej. Na długo przed Kolumbem – może nawet 5000 lat p. n. e.! - Indianie z terenów Peru i Kolumbii udomowili te zwierzątka i hodowali je na mięso. Do dziś kawie domowe są popularnym daniem np. w Ekwadorze. Świnki morskie wykorzystywano też u stóp Andów w medycynie ludowej i – rzadziej – podczas religijnych rytuałów, głównie jako ofiary składane bogom. Czasem też świnki morskie mumifikowano i składano do grobu ze zmarłymi ludźmi.

Krótko po odkryciu Ameryki przez Kolumba w 1492 r. świnki morskie stały się popularnymi zwierzątkami w hodowlach hobbystycznych w zachodniej Europie. Swoją świnkę miała np. Elżbieta I Tudor, córka słynnego Henryka VIII.

W XIX w. świnki morskie zaczęły być chętnie używane w laboratoriach do testowania nowych leków i terapii. Do dziś wykorzystuje się je w badaniach nad metodami leczenia m. in. raka, choroby Alzheimera, miażdżycy, grypy, gruźlicy, gorączki krwotocznej.

Pierwszy naukowo opisał świnki morskie Karol Linneusz w dziele „Systema Naturae” z 1758 r., a w 1777 r. po raz pierwszy użyto ich współczesnej nazwy łacińskiej: cavia porcellus („porcellus” znaczy „mała świnia”). Określenie „świnka morska” wynika prawdopodobnie z luźnego przeniesienia do polszczyzny angielskiej nazwy „guinea pig” - „świnia gwinejska”, czyli ogólnie zamorska. Angielska nazwa zwierzątka to też błędne przeniesienie brzmienia nazwy indiańskiej, w języku keczua brzmiącej „quwi”. Z kolei określenie „świnka” może wywodzić się od dźwięków, jakie wydaje kawia, które hiszpańskim odkrywcom kojarzyły się z pochrumkiwaniem świń europejskich.

Jak wygląda świnka morska?

Świnka morska to nieduży gryzoń. Osiąga 35 cm długości, ale częściej do ok. 25 cm. Samce osiągają masę do 1200 g, samice są wyraźnie mniejsze.

Świnka morska ma krępo ciało i zasadniczo wszystko krótkie – szyje, kończyny, pysk. Wokół pyszczka na brodzie i koło oczu świnki morskiej rosną włosy czuciowe, czyli wibrysy. Przednie łapki mają cztery palce, a tylne trzy, każdy palec wyposażony jest w opuszkę i pazur. Świnka morska nie posiada ogona. Ma za to zęby, które stale rosną i wymagają nieustannego ścierania.

Świnki morskie mają dobrze rozwinięty słuch, wzrok i węch. Rozróżniają cztery kolory: niebieski, zielony, brązowy i żółty.

Sierść świnki morskiej jest krótka i dość gruba, z podszerstkiem. Naturalnie ma kolor brunatny lub szary, co ułatwia zwierzątku ukrycie się przed drapieżnikami. W hodowlach uzyskano jednak wiele odmian barwnych świnki morskiej – od jednolitej bieli do czerni, łaciate i cętkowane, dwu- i trójkolorowe, aguti, w różnych wariantach i odcieniach.

Jeśli chodzi o długość włosa, świnki morskie mogą mieć sierść krótką (angielska kawia domowa), długą (odmiana peruwiańska) lub szorstką (odmiana abisyńska). W laboratoriach wyhodowano także bezwłosą odmianę świnki morskiej, tzw. skinny. Ma przyjemną w dotyku, nagą skórę i wymaga stałego przebywania w cieple.

Polski standard, opracowany przez Polski Klub Rasowych Świnek Morskich, wymienia dziewięć dopuszczalnych ras świnek morskich, podzielonych ze względu na kolor bazowy sierści i jego warianty.

Świnki morskie sporadycznie wywołują u ludzi reakcje alergiczne.

Jaki charakter ma świnka morska?

Świnka morska to zwierzątko aktywne przez całą dobę, o silnie rozwiniętym instynkcie społecznym i terytorialnym. W naturalnym środowisku żyją w grupach do 10 osobników, prawdopodobnie w norkach, których jednak same nie kopią, lecz zajmują wykopane i opuszczone przez inne zwierzęta. Świnki morskie w obrębie stada silnie się do siebie przywiązują, ale obcych odpędzają. Świnki morskie komunikują się ze sobą, używając ok. 10 typów sygnałów dźwiękowych, opisywanych jako m. in. ćwierkanie, skomlenie, mruczenie, gwizdy i piski. Świnki potrafią też rozpoznawać się po głosie, np. samica reaguje na wołanie własnego potomstwa o wiele silniej, niż w przypadku cudzych młodych.

Samce bywają agresywne i bronią swego terytorium, gryząc i szarpiąc przeciwnika.

Udomowione świnki morskie wykazują jednak mniejszą agresję od dziko żyjących. Mają raczej przyjazny charakter i są dość spolegliwe. Przestraszone raczej uciekają niż gryzą. Świnki morskie nieźle też znoszą nieobecność swego opiekuna – przy dostatku pożywienia i wody mogą zostać same nawet przez dwa dni, czym zawstydzają większość psów, z trudem znoszących ledwie parę godzin rozstania ze swym panem.

Świnki morskie to zwierzątka stadne, dlatego powinny być hodowane w grupach, a co najmniej w parach, nie pojedynczo. Jeśli świnka morska ma dostać nowego towarzysza, należy najpierw zaznajomić ze sobą zwierzątka. Nowa świnka powinna zostać umieszczona we wspólnej klatce przed starą, tak by zaburzyć nieco silne poczucie własności terytorium u starej świnki. Można też natrzeć oba zwierzątka suszem herbacianym, np. herbatą z włoskiego kopru – w ten sposób będą dla siebie pachnieć tak samo, a to już pierwszy krok do przyjaźni.

Co je świnka morska?

Świnka morska jest roślinożerna. Najbardziej służy jej dieta bogata we włókna. Zwierzątko potrzebuje przede wszystkim błonnika, białka i tłuszczu, oraz witaminy C, której samo nie syntetyzuje. Świnki źle znoszą zmiany diety, dlatego należy skomponować im odpowiedni plan żywienia i trzymać się go konsekwentnie.

Domowa świnka morska powinna dostawać specjalną, dedykowaną tym zwierzątkom karmę, a także sianko z dodatkiem tymotki łąkowej i suplement witaminy C. Świnki morskie lubią też zielone części i korzenie marchwi oraz pietruszki, a także liście kapusty, buraków i rzodkiewki. Z kapustą nie należy przesadzać, bo może powodować wzdęcia, z kolei fasoli nie wolno nigdy podawać śwince morskiej, bo może być dla niej trująca. Świnki morskie chętnie pałaszują także mlecze oraz paprykę zieloną i czerwoną. Papryka czerwona zawiera szczególnie dużo potrzebnej zwierzątku witaminy C. Z owoców – które jednak powinny być podawane tylko sporadycznie – świnki morskie lubią szczególnie jabłka i winogrona.

Ze względu na skłonność do cukrzycy świnkom morskim nie wolno podawać pokarmów zawierających duże ilości węglowodanów, a więc np. owoców, kukurydzy, orzechów czy nasion słonecznika. Pilnuj, by nie było ich w składzie karmy, którą chcesz podać koszatniczce.

Świnki morskie mają też zwyczaj zjadania własnych odchodów – typowe zachowanie u zwierząt zamieszkujących tereny ubogie w pokarm. Nie należy im w tym przeszkadzać, bo zaniechanie koprofagii może mieć zły wpływ na zdrowie świnek morskich.