Spaniel: radosny kompan o wielkich uszach

Spaniel – historia typu rasy

Spaniele pierwotnie służyły myśliwym już od czasów średniowiecza do wypłaszania, a potem także aportowania ptactwa.

Hodowla spanieli rozwinęła się szczególnie w Anglii, gdzie spaniele cieszyły się wielkim uznaniem arystokracji i stały nawet obiektem zainteresowania wielkich twórców – o psach tego typu wspominają w swoich utworach pisarze, tacy jak Chaucer (XIV w.) i Szekspir (XVI w.). Spaniele trafiły do Anglii z Hiszpanii prawdopodobnie za pośrednictwem Francuzów, od których panowie angielscy czasami dostawali te psy w ramach podarków. Słowo spaniel pochodzi – prawdopodobnie – od starofrancuskiego określenia „espaigneul”, czyli „[pies] hiszpański”.

Dawne spaniele dzieliły się na spaniele płoszące z wody (dowodne) i lądu. Spaniele lądowe z kolei dzieliły się jeszcze na wypłaszające zwierzynę z zarośli (tzw. springery) pod wystawiające ją myśliwym (tzw. setery). To właśnie z tych dawnych springerów – spanieli lądowych płoszących – wywodzą się dzisiejsze spaniele należące do ras użytkowych.

W XIX w. postępowała specjalizacja psów myśliwskich. Mniejsze springery nazywano cockerami i przeznaczano do wypłaszania i aportowania małych ptaków, takich jak słonki (ang. woodcock – stąd nazwa rasy). Tak powstały cocker spaniele. Rozwinęły się wtedy także regionalne hodowle, których psy różniły się od innych wyglądem – tak powstały np. walijskie springer spaniele, norfolk spaniele i sussex spaniele.

W 1885 r. powstał w Wielkiej Brytanii Klub Spaniela, a w 1893 r. brytyjski The Kennel Club uznał odrębność ras cockerów i springerów, nadając im osobne standardy. Sympatycy spanieli nadal rozwijali hodowle, tworząc nowe typy lub rasy swych ulubionych psów. Na przykład grupa entuzjastów postanowiła wyhodować z kolei dużego czarnego spaniela – tak z kolejnych krzyżówek dwóch cocker spanieli, norfolk spaniela i angielskiego spaniela wodnego powstał field spaniel. Próba odnowienia sięgającej XVII w., ale zanieczyszczonej rasy king charles spanieli, doprowadziła do powstania nowej rasy – cavalier king charles spanieli, wyhodowanej w latach 20. XX w. W USA natomiast wyhodowano amerykańskiego cocker spaniela o nieco krótszym pysku, a także amerykańskiego spaniela dowodnego. Swoje spaniele mają też Irlandczycy, Francuzi, a nawet Tybetańczycy. Od niedawna istnieje także polski spaniel myśliwski, wywodzący się od springer spanieli, hodowanych przez księżną Izabelę Radziwiłł.

To właśnie w końcu XIX i na początku XX w. wyhodowano współczesne rasy spanieli, kiedy to różne ich typy otrzymywały swoje standardy ras od klubów i stowarzyszeń kynologicznych w krajach pochodzenia w Europie lub w USA.

Dziś spaniele zaliczane są w klasyfikacji ras Międzynarodowej Federacji Kynologicznej do kilku różnych kategorii: psów ozdobnych, dowodnych, wyżłów i płochaczy.

Spaniel – popularne rasy

Do grupy spanieli zalicza się dziś wiele ras. Do najpopularniejszych należy wywodzący się z Wielkiej Brytanii cavalier king charles spaniel. W 2019 r. pies ten zajął 19. miejsce w rankingu najpopularniejszych ras sów domowych. Inna popularna rasą jest uroczy brittany spaniel o silnym instynkcie myśliwskim i niespożytej energii do zabawy. Częstym towarzyszem myśliwych pozostaje klasyczny angielski springer spaniel. Nadal popularny jest też amerykański cocker spaniel, występujący w 13 odmianach kolorystycznych, i nieco większy od niego angielski cocker spaniel. W USA karierę robi boykin spaniel, wyhodowany w Karolinie Południowej do polowania na terenach bagiennych i kochający wodę. Walijski springer spaniel znany jest z wylewnego okazywania uczuć swemu panu, co czyni go popularnym psem domowym. Stosunkowo popularny jest też angielski toy spaniel – miniaturka szczególnie przepadająca za zabawami z dziećmi. Pękaty clumber spaniel cechuje się dużą inteligencją, która czyni go nieocenionym pomocnikiem myśliwych, z kolei jednolicie czarny field spaniel ceniony jest ze względu na swój piękny wygląd i zdolność aportowania zdobyczy.

Jak wygląda spaniel?

Rasy spanieli różnią się wielkością i umaszczeniem.

Cechą charakterystyczną spanieli wszystkich ras jest średni wzrost, długa sierść, mająca tendencję do układania się w fale lub nawet loki, oraz duże, szerokie, zwisające uszy, obficie porośnięte jedwabistym włosiem. Sierść spanieli często tworzy pióra na ich łapach i uszach.

Jaki charakter ma spaniel?

Spaniele z reguły są radosne i przyjaźnie usposobione do świata, ludzi i innych psów. Szybko zaprzyjaźniają się z obcymi, nie okazują agresji. Nadają się więc świetnie na psy rodzinne, a zupełnie nie sprawdzą się w roli stróży czy obrońców.

Spaniele są inteligentne i łatwo poddają się szkoleniu. Z natury pragną zadowolić swego pana. Często już po jednej sesji potrafią nauczyć się podstawowych komend, np. czekania na pozwolenie, by wdrapać się swemu panu na kolana. Spaniele potrafią opanować wiele umiejętności łowieckich, a także sportowych. Dobrze radzą się w konkurencjach typu agility czy flyball.

Spaniele mają często silny instynkt pogoni, wynikający z ich pierwotnego przeznaczenia jako psy myśliwskie płochacze. Należy więc w mieście wyprowadzać je na mocnej smyczy, może też w kagańcu fizjologicznym, który nie utrudnia ziajania.

Spaniele z reguły przepadają za towarzystwem i źle znoszą dłuższe – i krótsze – rozstania ze swym panem. Należy o tym pamiętać i organizować spanielom jakiejś zajęcie, jeśli mają być same podczas naszego pobytu w pracy. Dobrze jest przed wyjściem zostawić psu do dyspozycji ulubione zabawki, a nawet włączony telewizor, żeby spaniel stale słyszał ludzki głos i nie stresował się nienaturalną ciszą.

Czasami u spanieli występuje tzw. syndrom wściekłości (nie mający nic wspólnego z wścieklizną), kiedy to pies nagle, bez ostrzeżenia zaatakuje najbliższą osobę. Atak furii mija po kilku minutach, po czym pies zachowuje się znowu zupełnie normalnie. Cocker spaniele nie pamiętają nic o swoim nagłym napadzie agresji, co oznacza, że pies zachowuje się w ten sposób zupełnie nieświadomie. Dokładne przyczyny występowania syndromu gniewu nie są znane, ale ataki u spanieli przypominają napady epileptyczne i zapewne mają podłoże genetyczne. Syndrom gniewu leczy się inaczej w zależności od indywidualnego przypadku, z reguły podaje się jakieś środki o działaniu przeciwepileptycznym. Najlepszym sposobem zapobiegania występowania syndromu gniewu u spanieli jest ostrożne krzyżowanie psów, tak by odpowiedzialne za chorobę geny nie były przekazywane szczeniętom.