Socjalizacja kota: czym jest, jak przebiega i jak długo trwa?

Socjalizacja kota, czyli kurs bycia kotem

Socjalizacja to proces uczenia się przez kota, jak być kotem – wszystkich niezbędnych kocich umiejętności, zachowań, kodów społecznych i komunikacyjnych. Jak łatwo się domyślić, ta najważniejsza, pierwotna socjalizacja przebiega u kota bardzo wcześnie, między czwartym a dwunastym tygodniem życia, szczególnie między czwartym a siódmym.

Wcześniej kociątko uczyło się kwestii podstawowych – odróżniania góry od dołu, własnej łapy od cudzej. Po czwartym tygodniu życia kotek jest jednak gotowy na moc nowych wrażeń. Kot chłonie w tym czasie nowe doświadczenia, gromadzi wiedzę, robi pierwsze i kluczowe dla jego charakteru obserwacje. Upaja oczy widokami, nos zapachami, uszy dźwiękami, a łapki nowymi fakturami. Uczy się przede wszystkim od swojej mamy i rodzeństwa. Dowiaduje się, jak i co trzeba jeść, gdzie należy się załatwiać, jak przebiega codzienne czyszczenie futerka, kto jest przyjacielem, a kto wrogiem i jak to poznać. Kot uczy się też bawić i polować, a także odróżniać zabawę od polowania.

Właśnie w okresie socjalizacji pierwotnej kocię powinno też przyzwyczaić się do ludzi. Dobrze, by miało regularny kontakt z mniej więcej pięcioma osobami – tyle wystarczy, by kot nauczył się, że ludzie mogą być różni, ale nie stanowią zagrożenia. Kotek powinien mieć możliwie długi kontakt z ludźmi, trzeba go brać na ręce, trzymać na kolanach i dużo głaskać, by utrwalił sobie przekonanie, że ludzi są w porządku.

Im więcej stworzeń kot pozna w tym okresie pierwotnej socjalizacji, tym lepiej będzie się do nich odnosił w dorosłym życiu – mowa tu nie tylko o ludziach, ale także o psach, z którymi koty nieraz dzielą mieszkania. Pies wybrany do socjalizowania się z kotem musi być z natury spokojny, opanowany, nieskory do wpadania w panikę.

Socjalizacja kota: kształtowanie kociej osobowości

To właśnie przez pierwsze miesiące życia, zwłaszcza między czwartym a siódmym tygodniem, kształtuje się osobowość kota w ścisłym związku z jego doświadczeniami z tego właśnie okresu. Jeśli kot czuł się wtedy bezpiecznie, nie miał stresujących przeżyć i nie szwankowało mu zdrowie, wyrośnie na śmiałego, energicznego zwierzaka. Z kolei koty zestresowane w okresie socjalizacji zazwyczaj są lękliwe i nieufne, a ich wychowanie do życia z ludźmi przebiega opornie.

Także wczesne kontakty z ludźmi i psami mają kluczowe znaczenie dla późniejszego stosunku kota do innych stworzeń. Kot, który od małego zadawał się z życzliwymi osobami i łagodnymi psami, nie będzie żywił wobec nich rezerwy w dorosłym życiu. Z kolei kociak, który musiał np. uciekać przed psem lub został okrzyczany przez człowieka, może rozwinąć trwały lęk przed psami i ludźmi, który trudno będzie przełamać w jego dorosłym życiu.

Socjalizacja kota: przygotowanie do życia w domu

Kociątka, które przechodzą socjalizację już w domu swojego opiekuna, powinny zaznajomić się z możliwie wieloma aspektami życia z ludźmi i innymi zwierzakami. Opiekun powinien świadomie zapoznać je z bodźcami, z którymi będą się regularnie stykać. Kot, który poznaje nowe zjawiska w kontrolowanych, przyjaznych warunkach, z możliwie niskim poziomem stresu, szybko i łatwo nauczy się odpowiednio reagować. Przyzwyczajanie kotka do nowości i zmian, naturalnych w życiu, nazywa się habituacją.

Habituacja powinna być jak najszersza. Kociak powinien zapoznać się z między innymi z dźwiękami, które mogą potencjalnie wydać mu się groźne, np. szumem odkurzacza, terkotem pralki, głosami z telewizora. Zwierzę powinno zapoznawać się z dźwiękami o umiarkowanej głośności – koty mają bardzo czuły słuch i zbyt głośne hałasy mogą je przerażać.

Kotek powinien też nauczyć się, że spotka na swojej drodze różne rodzaje podłoża, takie jak dywany, kafelki, drewniane podłogi czy żwirowe podjazdy. Warto pozwalać zwierzakom na swobodne, nadzorowane przechadzki po domu, by mogły zwiedzić wszystkie zakamarki i nauczyć się, że kafelki są tak samo niegroźne jak dywany. Eksploracja to też czas, kiedy kotek znajduje sobie kryjówki, ulubione legowiska i trasy wspinaczkowe.

Socjalizacja kota: obsługa kuwety i zabawek

Na początku okresu socjalizacji kotek zaczyna też samodzielnie się załatwiać, zgodnie z instrukcjami mamy, na miękkim podłożu, które umożliwia przykrycie odchodów. To dobry moment, by pokazać kociakowi, jak korzysta się z kuwety – najczęściej wystarczy pozwolić mu ją znaleźć. Kuweta dla małego kota powinna być szeroka, o niskich rantach, z cienką warstwą żwirku.

Kotek powinien zaznajomić się także z powierzchniami pionowymi, przede wszystkim z drapakiem, na którym będzie się bawił i ścierał sobie pazurki. Wczesne zapoznanie kota z drapakiem może oszczędzić nam podrapanych mebli. Trzeba jednak pamiętać, że drapanie mebli to u kotów zachowanie instynktowne, służące znakowaniu terenu, i nawet najlepszy drapak nie uchroni naszych mebli w 100%.

Kotki w okresie socjalizacji uczą się także polowania, które w warunkach domowych ma formę zabaw, często z użyciem różnorodnych zabawek. Kot powinien mieć do dyspozycji wiele zabawek, ale tylko jedną naraz. Zwierzęta bowiem szybko się nudzą. Różnorodne i zmieniające się zabawki utrzymają dłużej uwagę kota, zapewnią mu dostatecznie dużo ruchu i rozrywki umysłowej, a to oczywiście bardzo sprzyja prawidłowemu rozwojowi zwierzęcia. Zmienianie zabawek pozwala też określić osobiste preferencje danego kota – jedne wolą piłki, inne wędki, a jeszcze inne sznurki do ścigania, ciągnięcia i rozdrapywania.