Skowronek: zwiastun wiosny

Skowronek: relacje z ludźmi

Skowronek zwyczajny (łac. alauda arvensis) to nieduży ptaszek, cieszący się sporą popularnością z racji tego, że jako jeden z pierwszych powraca do Europy po zimie – już w lutym usłyszeć można jego samotny śpiew na polach. Nic dziwnego, że tradycja ludowa wielu regionów, w tym Polski, powiązała skowronka z początkiem wiosny, a więc też z budzeniem się przyrody do życia, wiosenną równonocą, triumfem światła nad ciemnością i dobra nad złem. Śpiew skowronka to jeden z najbardziej popularnych tematów ludowych przyśpiewek i banalnych motywów poetyckich. O skowronkach wiersze pisali m.in. Jan Lechoń, Wincenty Pol, Aleksander Wat i William Shakespeare.

Ponieważ skowronki żerują i gniazdują na ziemi, w przeszłości dość łatwo łapano je, a nawet oswajano i hodowano. Mięso skowronków do dziś uchodzi za przysmak w niektórych rejonach Południowej Europy, gdzie nadal wolno polować na te ptaki.

Jak wygląda skowronek?

Skowronek to nieduży ptaszek. Osiąga 19 cm długości, rozpiętość jego skrzydeł to od 30 do 35 cm, a masa ciała dochodzi do 45 g. Skowronek ma dość spory ogon i nogi z charakterystycznym, długim tylnym pazurem. Samice są nieco tylko mniejsze od samców i identycznie upierzone, przez co trudno rozpoznać płeć ptaka.

Głowę skowronka zdobi charakterystyczny, choć nieduży czubek z odstających od czaszki piórek.

Umaszczenie skowronka pełni funkcję maskującą. Ptak jest koloru ziemistego z dużą domieszką szarości, brązowym kreskowaniem i czarnym nakrapianiem. Brzuch skowronka jest jaśniejszy i jednolitego koloru, bez kreskowania, które jednak występuje jeszcze na piersi. Ptak ma jasnoszare brwi i obramowanie policzków. Lotki i skrajne sterówki mają białe końcówki, przez co skrzydła skowronka w locie wydają się mieć białe krawędzie, wyraźnie widoczne na tle nieba.

Skowronek pierzy się w sierpniu lub we wrześniu.

Skowronek: obszar występowania

Skowronek zwyczajny dzieli się na jedenaście podgatunków, zamieszkujących niemal całą Eurazję.

Skowronek spędza cały rok w większej części Europy Zachodniej i Południowej, w Afryce Północno-Zachodniej, Azji Mniejszej, na Kaukazie, na południowych wybrzeżach Morza Kaspijskiego i na japońskich wyspach Honsiu i Sikoku.

Większość populacji skowronka jednak migruje. Skowronki zimują w Grecji, Hiszpanii, na całym Bliskim Wschodzie, w Azji Centralnej i we Wschodnich Chinach. Z kolei na lato skowronki przenoszą się do Europy Wschodniej i Północnej, do azjatyckiej części Rosji aż po linię tundry, do Mongolii, Północnych Chin, Korei i Północnej Japonii.

Migracje wiosenne skowronków mają miejsce od lutego do maja, a jesienne od września do listopada.

Skowronki zostały też introdukowane w Południowo-Zachodniej Australii, na Nowej Zelandii, Hawajach i w Południowo-Wschodniej Kanadzie (okolicach miasta Vancouver).

W Polsce skowronki występują bardzo licznie wiosną i latem, a zimują w Europie Zachodniej, choć co roku spotyka się pojedyncze stada skowronków zimujących u nas bez migrowania.

Skowronek: biotop

Skowronek zamieszkuje przede wszystkim pola, łąki i pastwiska nizin, choć mniejsze populacje spotyka się też w niewysokich górach. To ptak pierwotnie stepowy. Lubi też wydmy, torfowiska i tundrę.

Skowronki wybierają do życia okolice niezbyt silnie zarośnięte. Zarośla traktują jako przydatne kryjówki, ale wolą żerować na otwartym terenie. Unikają siadania na większych wysokościach i w bardziej wyeksponowanych miejscach, np. na drzewach czy słupach telefonicznych.