Seter irlandzki: czerwony pies z zielonej wyspy

Seter irlandzki – historia rasy

Seter to obok pointera jeden z dwóch typów wyżłów, wyhodowanych w Wielkiej Brytanii.

Wyżły to średniej wielkości psy myśliwskie. Wywodzą się z Półwyspu Iberyjskiego, ale szybko zdobyły popularność w całej Europie. To prawdopodobnie w Anglii w połowie XVII w. zaczęła się planowa hodowla wyżłów, ale niektóre rasy znane były już w starożytności.

Wyżły wykorzystywano powszechnie do polowań na mniejszą zwierzynę i ptaki jako psy tropiące, płoszące i wskazujące. Wyżły świetnie tropią i radzą sobie zarówno w polu, w lesie i w wodzie. Wytropiwszy zwierzynę, wskazują ją myśliwemu, przybierając pozę, tzw. stójkę. Pies w stójce wskazuje pyskiem miejsce, gdzie wytropił zdobycz, często unosi jedną łapę, całe ciało i ogon ma napięte i czeka w skupieniu.

O seterach można przeczytać w angielskich źródłach z XVI w. Setery o czerwonej maści zaczęto hodować w Irlandii w XVIII w., prawdopodobnie krzyżując spaniele bretońskie z miejscowymi foxhoundami, posokowcami i pointerami. Zasługę stworzenia rasy seter irlandzki przypisuje się dziś Arthurowi Frenchowi, którego rodzina od końca XVIII w. prowadziła księgę rodowodową psów ze swej hodowli.

W kolejnym stuleciu udało się osiągnąć jednolicie czerwoną maść setera irlandzkiego. Pierwszy standard rasy setera, nazywanego wówczas czerwonym, przedstawiono w Dublinie w 1886 r. W latach 40. XX w. setery irlandzkie zaczęto w USA krzyżować z angielskimi, by uratować tę rasę, której groziło zupełne zniknięcie z terenu Stanów. W efekcie powstała odmiana nieco mniejszych psów o maści czerwono-białej. Międzynarodowa Federacja Kynologiczna zarejestrowała setera czerwonego w 1957, a czerwono-białego w 1989 r. jako osobne rasy.

Seter irlandzki uchodzi za najlżejszego i najwyższego, a przez to najszybszego setera, który świetnie radził sobie z wystawianiem drobnej zwierzyny myśliwym, zaganiając ją na linię strzału, a także ze wskazywaniem postrzelonych ptaków, kryjących się w trawie i zaroślach. Seter irlandzki tropi górnym wiatrem, czyli wyczuwa zapachy w powietrzu, a nie przy samej ziemi.

W Polsce seter irlandzki znany był już w końcu XIX w., ale nie był powszechnie hodowany. W czasie II wojny światowej większość starej populacji tych psów wyginęła. Nowe hodowle otwarto w latach 70. XX w.

Jak wygląda seter irlandzki?

Ster irlandzki to średnich rozmiarów pies w typie wyżłowatym. Osiąga 70 cm wysokości w kłębie i waży ok. 32 kg.

Głowa setera irlandzkiego jest smukła z wysklepionym czołem, kufa jest średniej długości, szczęki mocne z nożycowym zgryzem. Oczu mają kształt migdałów i kolor ciemnobrązowy. Uszy są dość duże, zawieszone na wysokości oczu i opadające poniżej linii szczęki, porośnięte gęstym włosiem. Pierś jest niska, z przodu wąska, żebra silnie zaznaczone. Kończyny są mocne, umięśnione, tylne szczególnie masywne, łapy dobrze wysklepione z palcami blisko siebie. Ogon dobrze umięśniony, trzymany na linii grzbietu, zwężający się w kierunku czubka.

Sierść setera irlandzkiego jest średniej długości, prosta, jedwabista w dotyku, z piórami na uszach, tyłach łap i całym podbrzuszu. Na tylnych nogach włosy formują tzw. portki, a na ogonie – chorągiew.

Seter irlandzki ma dość jednolite ubarwienie w kolorze mahoniowym lub kasztanowym, z nieco jaśniejszymi piórami. Istnieje także odmiana czerwono-biała, powstała w latach 40. XX w., kiedy to hodowcy amerykańscy zmuszeni byli krzyżować wymierające czerwone setery irlandzkie z białymi seterami angielskimi, by odnowić rasę.

Jaki charakter ma seter irlandzki?

Seter irlandzki wywodzi się prawdzie od psów myśliwskich, ale zdaje się stworzony do życia rodzinnego. To towarzyski pies o zrównoważonym temperamencie. Uwielbia swego pana, ale garnie się do wszystkich ludzi. Lubi bawić się z dziećmi, do których ma wielką cierpliwość, choć należy nadzorować wspólne zabawy z niemowlakami, bo duży pies może je niechcący przewrócić. Seter irlandzki nie nadaje się na psa stróża, bo obcych raczej radośnie wita niż odstrasza. Dotyczy to także obcych zwierząt, które seter irlandzki chętnie poznaje i z którymi najczęściej szybko się zaprzyjaźnia.

Seter irlandzki szybko się uczy, ułożenie go wymaga jednak konsekwencji i stanowczości. Pies bywa bowiem uparty, a gdy wciągnie się w zabawę, udaje czasem, że nie słyszy komend. Trening setera irlandzkiego wymaga więcej cierpliwości niż w przypadku niektórych innych ras. Bardzo się jednak opłaca – psy te mają wiele naturalnych talentów i mogą nauczyć się wielu komend, sztuczek, rodzajów pracy i konkurencji sportowych.

Trening psa należy zacząć wcześnie. Kluczem jest konsekwencja, cierpliwość i łagodna stanowczość. Pies powinien dostawać jasne komendy i nagrodę za każdym razem, gdy zachowa się zgodnie z oczekiwaniami. Nagrodą może być smakołyk lub chwila ulubionej zabawy. Jeśli seter irlandzki nie wykona polecenia, możesz go skarcić, ale nie podnoś głosu. Krzyk tylko stresuje czworonoga, który może przez to zrazić się do treningu.

Trening początkowy powinien objąć przede wszystkim reagowanie na własne imię i podstawowe komendy, przede wszystkim na nakaz powrotu, bo seter irlandzki bywa przekorny i lubi daleko odbiegać na spacerach. Pies powinien nauczyć się dobrze żyć z innymi ludźmi i zwierzętami, także obcymi. Na tym wczesnym etapie nauki dobrze jest też przyzwyczaić go do zabiegów pielęgnacyjnych, takich jak czesanie, kąpanie, obcinanie pazurów i czyszczenie zębów, a także do chodzenia na smyczy i w kagańcu.

Po zakończeniu podstawowego szkolenia możesz powierzyć setera irlandzkiego profesjonalnemu trenerowi, który nauczy go umiejętności łowieckich lub przygotuje do psich zawodów – albo uczyć psa wszystkiego samemu. Nawet jeśli nie zamierzasz wystawiać swego setera irlandzkiego do żadnych konkursów, trening różnych umiejętności i sztuczek to dla zwierzaka ogromna frajda i okazja do spędzenia czasu ze swym panem.

Setery irlandzkie potrzebują dużo ruchu i różnorodnych zajęć, zarówno fizycznych, jak intelektualnych. Lubią aportować (także z wody), ganiać za frisbee i pływać, dobrze radzą sobie także w konkurencjach sportowych, takich jak agility (bieg po torze przeszkód) czy flyball (psia sztafeta). Ponieważ seter irlandzki uwielbia węszyć, chętnie też potrenuje konkurencje związane z tropieniem, jak mantrailing, lub pobawi się w poszukiwanie smakołyków. Seter irlandzki będzie też uroczym i niezmordowanym towarzyszem joggingu i wycieczki rowerowej.

W mieście dobrze jest wyprowadzać setera irlandzkiego na smyczy o mocnych karabińczykach, przyczepionej do szerokiej obroży lub dopasowanych szelek, i w kagańcu fizjologicznym, który nie utrudnia ziajania. Setery irlandzkie nie mają wprawdzie tendencji do awanturowania się z innymi psami, ale ich silnie rozwinięty instynkt łowiecki sprawia, że mogą pognać za wypatrzonym ptakiem, wiewiórką czy nawet kotem. Mnogość bodźców w środowisku miejskim sprawia, że przewodnik powinien zawsze zachowywać czujność i być gotowym, by w każdej chwili przywołać setera irlandzkiego do siebie i powstrzymać go przed wpakowaniem się w kłopoty.

Setery irlandzkie podlegają próbom pracy, co oznacza, że aby otrzymać tytuł międzynarodowego czempiona, muszą wykazać się umiejętnościami łowieckimi, m. in. tropienia. W praktyce jednak psy te rzadko są dziś wykorzystywane przez myśliwych. Przyjazne usposobienie i szlachetny wygląd sprawiają za to, że setery irlandzkie sprawdzają się w dogoterapii w szpitalach i szkołach.

Co je seter irlandzki?

Seter irlandzki powinien dostawać wysokiej jakości karmę dla psów, bogatą w pełnowartościowe białka zwierzęce (mięso mięśniowe i podrobowe), z dodatkiem naturalnych olejów, warzyw i owoców. Nie należy podawać psu karmy zawierającej konserwanty, barwniki, spulchniacze czy słodziki. Należy za to sprawdzić, czy karma nie zawiera glutenu, bo setery irlandzkie dość często wykształcają z wiekiem nietolerancję na gluten.

Seter irlandzki chętnie będzie się odżywiał surowizną. Podawaj mu świeże mięso (unikaj wieprzowiny, bo może zwierać pasożyty), ryby i oleje rybne, od czasu do czasu także surowe jajko. Niektóre psy lubią owoce, np. jagody – wystarczą dwie jako dodatek do posiłku. Wiele psów lubi chrupać różnego rodzaju kości, uszy wołowe i kurze łapki, które dodatkowo ścierają im kamień nazębny. Stosując dietę BARF trzeba pamiętać o suplementowaniu psu niektórych witamin i minerałów, np. wapnia i kwasów tłuszczowych omega-3 i omega-6. Starsze psy powinny przyjmować także związki chroniące stawy, np. chondroitynę.

Setery irlandzkie lubią pałaszować, a niektóre mają tendencję do tycia. Dlatego psu trzeba dobrać odpowiednią dietę i porcjowanie w zależności od jego płci, wieku, masy ciała i trybu życia. Najlepiej skonsultować psią dietę z weterynarzem lub dietetykiem, który doradzi, co zmienić, by seter irlandzki otrzymywał zbalansowane, zdrowe i smaczne posiłki.

Jak inne spore psy, seter irlandzki narażony jest na skręt żołądka. Dlatego trzeba podawać mu mniejsze porcje jedzenia, dzieląc każdy posiłek na dwie części. Pies powinien też odpoczywać godzinę przed i po posiłku. W ten sposób ryzyko wystąpienia skrętu żołądka znacząco się obniża.