Niedźwiedź polarny - potężny drapieżnik ze szczytu łańcucha pokarmowego
Niedźwiedź polarny - co to za zwierzę?
Niedźwiedź polarny kojarzy nam się z białym misiem z reklam Coca-Coli, czy z przebierańcami z ulic Zakopanego, tworzących fałszywy wizerunek ssaka, który jest tzw. drapieżnikiem szczytowym na każdym z obszarów, w którym występuje. Drapieżnikowi szczytowemu nie zagrażają żadni naturalni wrogowie, co oznacza, że żadne inne zwierzę nie poluje na białego, polarnego niedźwiedzia. Jedynym zagrożeniem jest dla niego człowiek, który kiedyś na niego polował (zresztą z wzajemnością) oraz zmiany klimatyczne i zanieczyszczenia wód w ogromnym stopniu spowodowane również przez ludzi. Klimatyczne zmiany są o tyle istotne, że mocno ograniczają tereny łowieckie niedźwiedzia polarnego poprzez zanikanie lodu morskiego, który jest dla niedźwiedzia polarnego naturalnym podłożem podczas polowania.
Tym jednak, co bardziej interesuje ludzi szczególnie w kontekście wyglądu niedźwiedzia polarnego, jest jego białe futro. W rzeczywistości ta biel jest jedynie złudzeniem optycznym, ponieważ futro jest zbudowane z półprzezroczystego włosa, który na śniegu odbija światło, tworząc wrażenie białego koloru. W innych warunkach środowiskowych futro może mieć inny kolor - brązowy, szary, żółtawy, a w niewoli, szczególnie bardziej na południe od naturalnych obszarów występowania niedźwiedzia, nawet zielonkawy kolor. Akurat w tym przypadku związane jest to z obecnością glonów i alg, dla których w cieplejszej temperaturze sierść niedźwiedzia polarnego jest idealnym miejscem do rozwoju.
Co ciekawe, skóra niedźwiedzia polarnego jest bardzo ciemna, co objawia się jedynie na jego nosie i stopach, czyli jedynych miejscach nieporośniętych futrem. Co więcej, sierść zapewnia mu również doskonałą izolację i pozwala na swobodne pływanie i nurkowanie pod wodą.
Wyglądu niedźwiedzia polarnego dopełniają mała i raczej wąska głowa oraz małe uszy. Dość długa jest szyja, kończyny są duże i silne, pracują niczym wiosła. W pływaniu pomagają misiowi jeszcze błony pławne, a krótkie i ostre pazury służą do przytrzymywania zdobyczy.
Długość ciała samca niedźwiedzia może osiągnąć nawet ponad 3 metry, a wysokość w kłębie od 1,2 do 1,5 m. Samice są dużo mniejsze, z długością ciała około 2,1 m i wysokością w kłębie do 1,2 m. Waga tego ssaka jest imponująca - samiec waży powyżej 400 kg i może osiągnąć nawet 700 - 800 kg, natomiast waga samic wynosi od 150 do 300 kg, rzadko przekraczając 400 kg. Według historycznych zapisów, najcięższy zabity podczas polowania samiec ważył aż 1002 kg, z kolei największy samiec odłowiony w ramach badań nad gatunkiem ważył 654 kg.
Niedźwiedź polarny - gdzie występuje?
Obszary, na których występuje niedźwiedź polarny, można określić mianem dalekiej północy. To przede wszystkim Arktyka z jej wybrzeżami w okolicach Koła Podbiegunowego. Białe niedźwiedzie można spotkać też w Kanadzie, na Alasce, na Grenlandii czy w Północnej Rosji. Obszar ich występowania jest uzależniony od występowania lodu morskiego, który im dalej na południe, tym jest rzadszy. Najbardziej wysuniętym w południowym kierunku miejscem występowania niedźwiedzia polarnego jest Zatoka Jamesa, położona w południowej części Zatoki Hudsona w Kanadzie.
Lód morski jest bardzo istotnym elementem życia i funkcjonowania niedźwiedzia polarnego. Zwierzę przemieszcza się na krach w poszukiwaniu pożywienia i nurkuje z nich, polując na zdobycz. W zasadzie więcej czasu niż na lądzie niedźwiedź polarny spędza w środowisku morskim. Nie na darmo jego łacińska nazwa Ursus Maritimus oznacza niedźwiedzia morskiego, choć równie dobrze radzi on sobie na lądzie.
Niedźwiedź polarny - czym się żywi i jak zdobywa pożywienie?
Niedźwiedź polarny to wszechstronny i cierpliwy myśliwy, który potrafi wywęszyć zwierzynę z odległości kilometra, i to nawet taką, która ukrywa się pod metrową warstwą śniegu. Jego głównym rodzajem pożywienia są foki wąsate lub nerpy, na które poluje, kiedy te wylegują się na powierzchni, wynurzają się z wody lub po prostu znajdując ich kryjówki. Szacuje się, że aby przeżyć rok, niedźwiedź powinien w tym czasie zjeść od 50 do 75 fok.
Jego dieta nie ogranicza się tylko do fok, choć związany jest z nimi ciekawy fakt. Zjadając foki, niedźwiedź polarny przyswaja duże ilości witaminy A, którą zawierają pochłaniane przez foki ryby. Jej ilość jest tak duża, że kiedyś ludzie polujący na niedźwiedzie mogli zatruć się wątrobą drapieżcy, która zawierała nadmiarową ilość witaminy A.
Foki to jednak nie wszystko. W poszukiwaniu pożywienia niedźwiedź polarny przemierza nawet kilkanaście tysięcy kilometrów skutych lodem wybrzeży Arktyki. Często jego pożywieniem jest padlina morsów lub wielorybów, przy której może ucztować nawet kilkanaście niedźwiedzi. Podczas długiej wędrówki jego ofiarą padają też lisy, przeróżne gryzonie, ptaki i ich pisklęta, kraby i skorupiaki, a kiedy o pokarm jest naprawdę trudno, posila się również małżami, wodorostami, korzeniami i jagodami. Duży niedźwiedź po prostu musi zjeść dużo. To zwierzę, które nie miało oporów przed polowaniem na człowieka, kiedy ten znalazł się w pobliżu, a także na mniejsze osobniki swojego gatunku. Nie na darmo niedźwiedź polarny uważany jest za prawdziwą maszynę do zabijania, jednak patrzenie na niego tylko w ten sposób bardzo zubaża wizerunek ogromnego ssaka, który robi wszystko, by móc przetrwać w ekstremalnych warunkach. Włącznie z naturalnym cyklem życiowym, jakim jest rozmnażanie.
Rozmnażanie niedźwiedzia polarnego
Niedźwiedź polarny to ssak, który wiedzie samotniczy żywot. Obie płcie spotykają się jedynie na wiosnę, kiedy zaczyna się ich okres godowy. Nie wydarza się to jednak co roku między tą samą parą, ponieważ samice potrzebują ponad dwóch lat na opiekę nad małymi. Jeżeli samiec spłodził potomstwo w jednym roku, to w kolejnym musi znaleźć inną samicę i w tym celu przemierza wiele kilometrów, tocząc boje z innymi, podróżującymi w tym samym celu samcami.
Po akcie zapłodnienia mija kilka miesięcy, zanim samica rodzi młode. Ciąża u niedźwiedzia polarnego trwa od 195 do 265 dni. W październiku lub w listopadzie niedźwiedzica wygrzebuje głęboko w śniegu legowisko i chowa się w nim, kiedy przychodzi czas na poród. Na świat przychodzi zazwyczaj dwójka (ale nie więcej) niedźwiadków, które ważą jedynie od 0,5 do 1 kg. Nie mają sierści, są ślepe i głuche. Karmione przez matkę mlekiem spędzają w norze czas do kwietnia lub maja i dopiero wtedy zaczynają powoli poznawać świat na zewnątrz.
Młode niedźwiedzie osiągają w tym czasie wielkość kota, są pocieszne i ciekawe świata, ale na tyle bezbronne, że matka pozostaje z nimi aż do dwóch i pół roku, ponieważ tyle czasu trwa ich nauka życia, a w zasadzie nauka przetrwania i polowania w surowych arktycznych warunkach. Jedynie około 42 procent młodych niedźwiedzi polarnych jest w stanie przeżyć więcej niż 12 miesięcy, co daje nam pewne wyobrażenie na temat tego, że nawet ssak stojący łańcucha pokarmowego musi też przejść swoje, aby na tym szczycie się utrzymać.
