Likaon - drużynowy drapieżca z rodziny psowatych

Likaon - psowaty drapieżca

Na afrykańskich otwartych i rozległych terenach można czasami spotkać stado zwierząt, które budzi skojarzenia zarówno z hieną, jak i z psem. Z hieną ze względu na jego cętkowane umaszczenie i duże uszy, z psem dlatego, że likaon wyraźnie różni się od wilka czy lisa, najbardziej przypominając dziko żyjące psy. 

Likaon należy do podrodziny Canini, czyli ssaków drapieżnych z rodziny psowatych, tak samo jak psy, czy wilki. Jednak już jako rodzaj występuje samotnie jako likaon, podczas gdy psy, wilki i szakale należą do rodzaju canis.

Być może z tego właśnie powodu likaon jest słabo znany, nawet wśród bardziej zorientowanych w temacie miłośników zwierząt. Niestety jest on też poważnie zagrożony wyginięciem, w czym duży udział ma człowiek, zasiedlający coraz to nowe tereny na afrykańskim kontynencie.

Tymczasem to zwierzę, które potrzebuje bardzo rozległego terenu do bytowania i polowania, nawet do 4000 kilometrów kwadratowych. Watahy mogą składać się z 10 do 60 osobników i tym samym tworzą największe stada wśród zwierząt drapieżnych. 

Ich miejscem występowania są tereny na południe od Sahary, obejmujące aż kilkanaście afrykańskich państw. W wiekach przed naszą erą likaon występował również w Europie i Azji, jednak współcześnie można go spotkać już tylko w Afryce. Co jest jeszcze niezwykłego w tym zwierzęciu?

Likaon - najskuteczniejszy łowca wśród ssaków

Pewnie nie raz widzieliśmy w dokumentach przyrodniczych scenę z atakiem lwów na uciekające przed nimi w popłochu stada antylop. Na pewno zdziwiłby nas zatem fakt, że skuteczność króla zwierząt podczas takich polowań wynosi jedynie 30%. Podziw zatem musi wzbudzić skuteczność likaona, który, ruszając całą watahą za antylopami, zazwyczaj kończy polowanie sukcesem. 

Ze skutecznością na poziomie 80% likaony uważa się za najbardziej zabójcze i zarazem wytrzymałe ssaki, które potrafią iść tropem zwierzyny nawet do kilku dni. 

Nie oznacza to jednak, że zadowalają się jedynie mięsem antylop i gazel. Polują również na mniejsze ssaki, na gryzonie, a kiedy zmusza je do tego potrzeba, także na owady. Ich myśliwskie sukcesy biorą się ze świetnie opracowanej techniki i pełnej współpracy podczas polowania. 

Likaon - społeczne zachowania

Stadu likaonów przewodzi dominująca para, z której samiec jest najbardziej doświadczonym zwierzęciem wśród całej watahy. Znane są też ze swoich wyjątkowo społecznych zachowań w stadzie. Nie zdarzają się między nimi walki o pożywienie, jak to można zaobserwować wśród wilków. Jeżeli podczas polowania są z nimi młode osobniki, one pierwsze mogą zacząć jeść upolowaną zwierzynę.

Niestety, likaony często padają ofiarą kłusowników. Jeśli jeden z nich wpada w sidła, reszta stada zostaje przy nim i stara się go uwolnić. Często określa się te zwierzęta mianem muszkieterów, ponieważ stosują się do zasady jeden za wszystkich, wszyscy za jednego. Coraz częściej likaony muszą żerować bliżej afrykańskich farm i padają ofiarą zaniepokojonych ich pojawieniem się farmerów. Dlatego o przetrwanie populacji dbają naukowcy, którzy między innymi zainstalowali likaonom obroże antywnykowe, przy pomocy których zwierzęta mogą wydostać się z zasadzki, zanim zostaną uduszone.

Najważniejsze cechy wyglądu likaona

Nazwa likaon występuje często z członem pstry i rzeczywiście, umaszczenie tego ssaka jest różnobarwnie nakrapiane z przewagą szarości, stanowiąc najbardziej wyróżniającą cechę zwierzęcia. Drugą są duże i często zaokrąglone uszy, które nadają likaonowi nieco niepoważny wygląd, choć to właśnie dzięki nim jest on prawdziwym mistrzem nasłuchiwania. W ogóle można uznać, że likaon jest mieszanką innych, bardziej nam znanych zwierząt. Do wilka upodabnia go zwężający się, spiczasty pysk, do psów umaszczenie niczym u owczarka niemieckiego, a do hien długie i zwinne kończyny, na których mogą przez kilka dni podążać za uciekającą zwierzyną. 

Likaon charakteryzuje się szczupłą, dobrze umięśnioną sylwetką. Jego waga zamyka się w przedziale 17-40 kg, wysokość 61-79 cm, a długość ciała od 70 do 100 cm. Czaszka jest zaokrąglona, z wyraźnym, szerokim łukiem jarzmowym, a czoło zdobi czarna pręga. Szczególne wrażenie robi jego uzębienie. Posiada potężne łamacze, silne kły i bardzo mocny zgryz. Zębami trzonowymi z łatwością kruszy kości. Na pysku wyróżnia się dobrze rozwinięta część nosowa, a zmysł powonienia likaona jest wyjątkowo czuły. 

Ważnym elementem budowy likaona jest wąska, ale pojemna klatka piersiowa, która pozwala na długodystansowy bieg. Kończyny są smukłe i wytrzymałe, ogon dość długi, od 30 do 40 cm i zazwyczaj upiórowany. 

Umaszczenie charakteryzuje się różnobarwnością, na brunatnej sierści występuje wiele białych i rudych plam w dziesiątkach kombinacji, tak że z pewnością nie znajdziemy dwóch identycznych osobników. Poza tym ogon zawsze ma białą końcówkę, a pysk i zewnętrze części uszu są czarne.

Sierść likaona jest krótka i rzadka do tego stopnia, że często widać przez nią różową skórę zwierzęcia, co jeszcze zwiększa jego stopień różnobarwności. To podobne do hien umaszczenie krótkiej sierści pozwala na normalne funkcjonowanie na podzwrotnikowych terenach, szczególnie podczas długiej pogoni za zwierzyną, kiedy ciepło może być szybko wydalane z organizmu likaona.