Łasica: pogromca bazyliszków

Łasica: historia hodowli

Łasica to jeden z najmniejszych drapieżnych ssaków. Na świecie występuje 18 gatunków łasic, z których w Polsce najczęściej spotkać można łasicę pospolitą (łac. mustela nivalis).

Łasice to dzikie zwierzęta, sporadycznie tylko udomawiane do polowania na gryzonie. W przeszłości najczęściej traktowano łasice jako szkodniki, bo chętnie polowały na hodowlane kury, króliki i gołębie. Mimo złej sławy, łasice nie boją się zbytnio ludzi i chętnie żerują, a nawet wiją sobie gniazda w pobliżu ich siedzib – w zakamarkach budynków gospodarczych, stogach siana, pryzmach kompostu czy stosach polan. Mają tam ciepło i blisko do kurników.

Ludzie, choć nigdy nie żyli z łasicami w dobrej komitywie, doceniali czasem ich zręczność i waleczność. Np. antyczny uczony Pliniusz Starszy uważał, że łasica to jedyne zwierzę zdolne zabić bazyliszka. Z kolei Odżibwejowie znad amerykańskich Wielkich Jezior uważali, że łasica umie zabić budzącego grozę wendigo, wdzierając mu się do odbytu niczym do króliczej nory.

Grecy wierzyli też, że łasice to porzucone panny młode, które zmieniły się w dzikie zwierzęta i teraz w zemście drą kobiece suknie. Przesąd ten wynikał prawdopodobnie z tego, że łasicom zdarzało się wić gniazda w składach płótna i szafach.

Do rodzaju łasic zalicza się m.in. gronostaj o pięknym zimowym futerku, uchodzącym w przeszłości za pożądane dobro luksusowe, a także tchórz zwyczajny i stepowy, od których (nie wiadomo dokładnie, od którego z nich) wywodzi się domowa fretka.

Jak wygląda łasica?

Łasica pospolita – jak inne gatunki łasicy – ma podłużne, szczupłe, cylindryczne ciało, przemieszczające się na czterech krótkich łapkach. Taka budowa ułatwia łasicy buszowanie w zaroślach i wdzieranie się do jam swych ofiar.

Ciało łasicy pospolitej osiąga ok. 28 cm długości, a jej ogon może mieć ok. 10-12 cm (jest krótszy niż połowa ciała zwierzęcia), choć zazwyczaj zwierzątka są mniejsze. Łasica ważyć może ok. 250 g, ale najczęściej osiąga masę ok. 100 g. Samce są znacząco większe od samic i średnio dwa razy cięższe. Inne gatunki łasicy mogą różnić się rozmiarami. Stosunkowo największe są tchórze zwyczajne, mogące ważyć nawet 1,5 kg.

Głowa łasicy osadzona jest na szerokiej szyi i ma nieco wydłużony kształt. Oczy łasicy są okrągłe i czarne, lekko wyłupiaste. Uszy są krótkie, okrągłe i położone płasko na głowie. Pyszczek wyposażony jest w rozłożyste wibrysy. Łapki mają po pięć palców, uzbrojonych w duże pazury. Łasica pospolita ma cztery pary sutków, widoczne jednak tylko u samic. Inne gatunki łasic miewają inną liczbę sutków, np. tchórze mogą mieć nawet dziesięć par.

Ciało łasicy pokrywa gęsta, ciemna, szczeciniasta sierść z jaśniejszym podszerstkiem. W górnej części ma ona kolor brązowo-rudy, a w dolnej – na brzuchu i kończynach – biało-żółty. U niektórych gatunków łasicy, np. u tchórza zwyczajnego, na pyszczku często występuje biała maska z czarnymi pierścieniami wokół oczu. Białe mogą być też koniuszki uszu, czasem i łapki. Wiele gatunków łasicy wymienia futro na zimę. Zimowa sierść jest gładsza i bardziej przylegająca do ciała, ma też jaśniejszy kolor, u niektórych łasic wręcz śnieżnobiały (np. u gronostaja). Młode łasice większości gatunków mają białą sierść, która ciemnieje z wiekiem.

Łasica przemieszcza się skokami, których długość u łasicy pospolitej zależy od rozmiaru zwierzątka i wynosi od 18 do niemal 40 cm.

Łasica: obszar występowania

Łasica w swych licznych gatunkach i podgatunkach występuje w całej Europie z wyjątkiem Irlandii, w całej północnej Azji, w środkowych Chinach i w Azji Mniejszej, w północno-zachodniej Afryce i w całej Kanadzie oraz północnych USA. Wraz z kolonistami i handlarzami łasica trafiła też na wyspy, m.in. na Nową Zelandię, gdzie z uwagi na swój wielki apetyty i zdolności adaptacyjne stała się zagrożeniem dla równowagi ekologicznej. Jak widać, wojownicze zwierzątka podbiły kawał świata.

Łasice najchętniej żerują w zaroślach, krzakach, na obrzeżach lasów, na polach i wokół zbiorników wodnych. Ich zwinne ciałka pozwalają im sprawnie poruszać się wśród gęstej roślinności, wdrapywać się na drzewa i mylić pościg na otwartych przestrzeniach. Łasice są też dobrymi pływakami.

Łasica pod ochroną

Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) nie uznaje łasicy pospolitej za gatunek zagrożony.

W Polsce łasica występuje dość pospolicie, choć unika ludzkiego wzroku i nie tak łatwo ją wypatrzeć. Oblicza się, że na każde 100 ha ziemi przypada u nas ok. 7 łasic, choć populacja tych zwierzątek zależy od dostępności pokarmu w danym sezonie, czyli głównie małych gryzoni. Plaga gryzoni oznacza wzrost populacji łasic.

Łasica pospolita znajduje się w Polsce pod częściową ochroną gatunkową. Oznacza to, że za zgodą regionalnego dyrektora ochrony środowiska można polować na łasice, ale tylko na określonych warunkach i w określonych porach. Dzięki temu populacja łasic nie wymyka się spod kontroli. Poza tym jednak łasic nie można umyślnie krzywdzić ani łapać.