Jaguar - najpotężniejszy kot na półkuli zachodniej

Jaguar - co to za zwierzę?

Jaguar jako kot to modelowy przykład drapieżnika. Duże ssaki z rodziny kotowatych mają gibkie i muskularne ciało, doskonale rozwinięte zmysły, zęby przystosowane do polowania, zabijania i rozszarpywania zdobyczy, błyskawiczny refleks i maskujące ubarwienie. Uważane są za najbardziej wyspecjalizowanych mięsożerców wśród ssaków.

Fizycznie jaguar najbardziej przypomina lamparta, zresztą należy właśnie do rodzaju lamparta i podrodziny panter. Jest jednak od niego większy i ma mocniejszą budowę. Etymologia jego nazwy pochodzi z języków tupi-guarani i oznacza w nich bestię, co całkiem pasuje do osobnika stojącego na swoich obszarach występowania na szczycie łańcucha pokarmowego. Wśród ssaków Ameryki Południowej i Środkowej jest to największy z mięsożerców.

Jaguar ma krępą i masywną budowę, wielką szeroką głowę i umięśniony tył ciała. Od lamparta odróżniają go ponadto rozetki na futrze, które mają ciemny środek, oraz krótszy ogon. Sierść ma najczęściej czerwonawo-żółtawą barwę, z białym brzuchem, wewnętrzną częścią kończyn, podbródkiem i podgardlem. Grzbiet i boki jaguara są pokryte okrągłymi lub podłużnymi plamami otoczonym czarną obwódką, czyli rozetką. 

Zarówno wielkość, jak i masa jaguara, wykazują dużą zmienność. Średnia długość ciała wynosi od 110  do 180  cm, przy czym samce są około 20% większe od samic. Ogon, mimo że jest najkrótszy wśród ogonów wielkich kotów, i tak mierzy od 45 do 75 cm. Wysokość w kłębie wynosi od 63 do 76 cm. Średnia waga to 56 do 96 kg, jednak odnotowano osobniki, których waga wynosiła nawet 150 kg, a u najmniejszych samic zaledwie 36 kg. Na znaczne różnice w wielkości tych kotów ma wpływ środowisko, w którym przebywają. Im dalej na południe, tym jaguary są większe i masywniejsze. 

Na potężnej głowie jaguara znajdują się wyjątkowo potężne szczęki. Biorąc pod uwagę siłę jego ugryzienia, jaguar jest najsilniejszy wśród wszystkich wielkich kotów. Jego zęby z łatwością łamią karki innych zwierząt, a nawet przebijają się przez skorupy żółwi. Jaguar przy pomocy chwytu szczęk  potrafi wlec za sobą byka o wadze ponad 350 kg i rozkruszać na proch kości. Niezwykle sprawne są jego dosyć krótkie kończyny, na tyle masywne i silne, że kot ten z łatwością wspina się na drzewa, korzystając przy tym z mocnych pazurów oraz sprawnie się czołga, a także pływa. 

Jaguar - gdzie występuje?

Jaguar nie od zawsze był kotem występującym jedynie w obu Amerykach. Przed epoką plejstocenu występował w Azji, jednak przedostał się na kontynent amerykański przez Beringię, czyli zlodowaciały pas lądu łączący niegdyś Syberię z Alaską i terenami północnej Kanady. W kolejnych stuleciach musiał zejść w głąb lądu, a obecnie zasięg jego występowania obejmuje obszary rozciągające się od Meksyku, poprzez Amerykę Środkową do Ameryki Południowej. 

W tej ostatniej można go spotkać w wielu krajach, lecz nie we wszystkich, ponieważ w Salwadorze i Urugwaju jaguar wyginął. Jeszcze na początku XX wieku występował liczniej w USA, obszar jego występowania sięgał do Wielkiego Kanionu, jednak obecnie spotyka się go już tylko okazjonalnie na południu kraju w stanach Arizona, Nowy Meksyk i Teksas. Mimo ochrony i ograniczenia polowań, przetrwaniu jaguarów zagraża głównie postępująca degradacja środowiska.

Jaguar preferuje tereny zasobne w wodę, na przykład bagna i okresowo zatapiane lasy z gęstymi zaroślami, w których może ukrywać się i polować na różnego typu zwierzynę. Znacznie mniej jest go na suchych równinach porosłych trawą, takich jak argentyńskie pampasy. Będąc na szczycie łańcucha pokarmowego, jest rodzajem zwornika w swoim ekosystemie i kontroluje poziomy populacji swoich zdobyczy wśród ssaków, szczególnie roślinożernych i nasionożernych. W ten sposób udaje mu się utrzymać strukturalną integralność ekosystemu lasu, w którym zamieszkuje i żeruje. Wyróżnia się 9 gatunków jaguara, które zazwyczaj biorą swoją nazwę od terenu, na którym występują (np. jaguar meksykański i jaguar peruwiański).

Tryb życia jaguara

Jaguar wiedzie życie samotnika i łączy się w pary jedynie w czasie godów. Większą grupę jaguarów mogą tworzyć jedynie matka i jej młode. Terytorium jednego kota może obejmować obszar nawet do 40 kilometrów kwadratowych, na których to on jest zwierzęciem dyktującym warunki. Znakuje swój obszar moczem, kałem i drapiąc drzewa. Jeżeli chce odgonić konkurenta, wydaje z siebie donośne ryki. Na jego terenie mogą przebywać dwie lub trzy samice, które mają wewnątrz tego obszaru swój własny, mniejszy teren. 

Aktywność jaguara przypada na świt i zmierzch. Jest typowym mięsożercą, który poluje głównie na średniej wielkości ssaki, takie jak jelenie, tapiry, pekari, kapibary, lisy. Jednak jego dieta w razie konieczności jest bardziej zróżnicowana. Może zjadać również płazy, ptaki gniazdujące na ziemi, ryby, małpy, żółwie. Zdarza się, że jaguar napada na zwierzęta hodowlane. Kiedy dopada ofiarę, zaciska jej zęby na gardle i dusi, ale potrafi również przebić czaszkę w okolicy kości skroniowej i uszkodzić mózgowie - tak postępuje z kapibarą. Po zabiciu ofiary przeciąga ją w bezpieczne miejsce i zjada, a resztki zakopuje na zapas. 

Jaguar poluje najczęściej, czekając w ukryciu na odpowiedni moment. Jego sierść stanowi u niego podstawowy element kamuflażu. Podczas gdy u tygrysów paski maskują je w wysokich trawach, u jaguara plamy i cętki imitują plamy światła na liściach.

Rozmnażanie jaguara

Jaguary łączą się w pary jedynie podczas rui. Do rozrodu dochodzi w czasie, kiedy jest największa obfitość pożywienia. Najczęściej między sierpniem a wrześniem samce zaczynają szukać samic i często dochodzi między nimi do walk. Samice zaznaczają swoją płodność, pozostawiając naturalne znaki oraz poprzez charakterystyczne wokalizowanie. 

Po zapłodnieniu samicy, ciąża trwa około 100 dni i od tego momentu wszystko jest już w jej gestii. Narodziny odbywają się w gęstym, trudno dostępnym terenie, po czym na świat przychodzi dwójka lub trójka małych jaguarów. Samica nie pozwala się wtedy zbliżać żadnemu samcowi do potomstwa, ponieważ grozi to śmiercią młodych kociąt.

Po urodzeniu małe jaguary są ślepe. Ważą od 700 do 900 g i zaczynają widzieć po dwóch tygodniach. Matka karmi je mlekiem przez trzy do sześciu miesięcy po czym odstawia, ale pozostają one jeszcze we wspólnym legowisku. Spędzają na życiu u boku matki od roku do dwóch lat, po czym wyruszają szukać swoich terytoriów, także dlatego, że robią się niebezpieczne dla obojga swoich rodziców. Gdy znajdą już swój rewir, zaczyna się nowy rozdział w ich życiu. Na wolności trwa on średnio od 12 do 15 lat, natomiast w niewoli ten piękny, potężny kot potrafi żyć o wiele dłużej, nawet do dwudziestu kilku lat. Pozostaje pytanie, czy nie wolałby żyć krócej, tyle że na swoich warunkach?

undefinedundefined