Szynszyla - uroczy i płochliwy gryzoń

Szynszyla - co to za zwierzę?

Wiele osób, które zatrzymują się w sklepach zoologicznych przez klatką z szynszylą, zapewne nie zdaje sobie sprawy, że ten nieduży gryzoń pochodzi aż z Ameryki Południowej i w naturze żył w trudnych górskich warunkach w Andach. W rodzaju szynszylowatych wyróżniamy dwa gatunki: szynszylę krótkoogonową i szynszylę małą. Tej pierwszej nie udało się człowiekowi udomowić i współcześnie jest to gatunek uznawany za niemal wymarły, natomiast szynszyla mała, nazywana również długoogoniastą, jest bezpośrednim przodkiem szynszyli domowej, którą hoduje się na zwierzę towarzyszące.

Szynszyle należą do infrarzędu jeżozwierzoksztatnych, określanego też jako caviomorpha, do którego należą mniejsze i większe gryzonie o wspólnych cechach charakterystycznych. Większość z nich ma dużą głowę, krępe ciało, niezbyt długi ogon i smukłe kończyny. Te cechy łączą kapibarę, nutrię, koszatniczkę, wiskaczę i szynszylę. Wiele gatunków z grupy caviomorpha zamieszkiwało naturalnie jedynie Amerykę Południową i było popularne wśród tamtejszej ludności ze względu na właściwości ich gęstego i miękkiego futra. 

W przypadku szynszyli jej miękkie i jedwabiste futro chroniło ją przed przenikliwym zimnem panującym w górskim środowisku, a kiedy te właściwości ochronne poznał również człowiek, rozpoczęła się trwająca od XVI wieku eksterminacja tych zwierząt, połączona z często nieudanymi próbami hodowli. Obecnie jest to gatunek objęty ochroną i popularny jako zwierzę domowe, od czasu kiedy Amerykanin Matthias F. Chapman przywiózł z Chile do USA kilkanaście szynszyli w latach dwudziestych ubiegłego wieku i zaczął je hodować na zwierzę towarzyszące. Mimo że szynszyle z natury są płochliwe, okazało się, że mocno przywiązują się do ludzi i, odkąd wybuchła na nie wielka moda w latach sześćdziesiątych, pozostają popularnym zwierzęciem domowym.

Szynszyla z wyglądu przypomina połączenie wiewiórki i królika. Wśród wyróżniających ją cech trzeba wymienić krępą budowę, dużą głowę i bardzo długie wąsy oraz mocno owłosiony puszysty ogon. Sierść na grzbiecie ma barwę srebrzystobłękitną, a spód ciała jest kremowy lub żółtawy. Na górnej powierzchni ogona włosy są długie i czarnoszare. Uszy szynszyli są stosunkowo duże, oczy są ciemne i okrągłe. Duże tylne kończyny są przystosowane do skakania, a stopy są zakończone trzema palcami z przodu i jednym z tyłu. Natomiast kończyny przednie są krótsze i posiadają pięć palców, w tym cztery funkcyjne i jeden rzadko używany. 

Długość ciała szynszyli wynosi od 20 do 40 cm, najczęściej około 26-27 cm. Masa ciała zamyka się w przedziale 400 - 850 g. Ogon może mierzyć od 10 do 17 cm, a uszy od 4,5 do 5 cm. 

Szynszyla - gdzie występuje?

W przypadku szynszyli trzeba mówić bardziej o jej historycznym występowaniu, ponieważ współcześnie populacja wolnożyjących dzikich szynszyli małych ogranicza się przede wszystkim do Rezerwatu Narodowego Las Chinchillas w chilijskiej prowincji Chopapa, na którego terenie są rozsiane 42 kolonie tych zwierząt. 

Natomiast we wcześniejszych stuleciach, szczególnie przed XX wiekiem, szynszyle (szczególnie krótkoogoniaste) żyły na terenie całych Andów, czyli w Argentynie, Boliwii, Peru i Chile, nawet na wysokościach od 3000 do 6000 metrów. Jej naturalne tereny są skaliste, schronienia szuka w jaskiniach i szczelinach. Żyje w koloniach i praktycznie w ciągłym ruchu, dlatego szynszylom domowym trzeba zapewnić jak największa przestrzeń w klatce lub wolierze, aby zwierzę mogło się w niej swobodnie poruszać.

Tryb życia szynszyli

Szynszyle w ich naturalnym środowisku są zwierzętami, które prowadzą głównie nocny tryb życia i łączą się w kolonie liczące 100 lub więcej osobników. Odżywia się głównie pokarmem roślinnym, w tym trawami i liśćmi, a wodę pozyskuje z rosy bądź bezpośrednio ze zjadanych roślin. Nie gardzi również owocami i insektami. W czasie jedzenia siedzi na zadzie i, trzymając pokarm w przednich łapach, czujnie wypatruje niebezpieczeństwa. Przestraszona często opluwa przeciwnika, może też rozpryskiwać mocz lub odrzucać nadgryzione futerko. Wśród jej naturalnych przeciwników są skunksy, węże i dzikie psy.

W domowym środowisku to zwierzę, które prowadzi również nocny tryb życia i w ciągu dnia można łatwo ją spłoszyć. Nie powinniśmy brać jej na ręce, bo po prostu tego nie lubi, co wcale nie oznacza, że szynszyla nie może nawiązać z człowiekiem bliższej więzi. Ze względu na nocny tryb życia, lepiej żeby klatka stała w odosobnionym, chłodnym i suchym miejscu. Powinna być wystarczająco duża i wysoka (najlepiej z półką), bo tylko taka zapewnia szynszyli wystarczająco dużo ruchu, choć czasem i to nie wystarcza, wtedy trzeba zwierzęciu umożliwić bezpieczny wybieg. 

Do karm przeznaczonych dla szynszyli można dodawać siano, ponieważ w jej diecie ważny jest błonnik. Do tego warto zapewnić jej pokarm pochodzenia naturalnego w rodzaju zielonych liści słonecznika i hibiskusa lub warzyw takich jak marchew i kalafior. Gałązki drzew, takich jak jabłoń, brzoza, grusza czy leszczyna potrzebne jej będą do procesu ścierania rosnących przez całe życie zębów. Dietę można uzupełnić również o suszone zioła.

Zarówno w naturze, jak i w warunkach hodowlanych, szynszyle urządzają piaskowe kąpiele, czyszcząc w ten sposób futro z zanieczyszczeń. Dlatego w klatce zwierzę powinno mieć tzw. kąpielówkę wypełnioną pyłem wulkanicznym lub innym rodzajem piasku, w którym będzie mogło wziąć kąpiel.

Szynszyle nie powinny żyć w domowych warunkach samotnie, bo zaburza to ich naturalny rozwój. Dlatego, myśląc o posiadaniu szynszyli, należy zdecydować się na kupno przynajmniej pary, najlepiej tej samej płci. 

Rozmnażanie szynszyli

W czasie sezonu rozrodczego, trwającego u tych zwierząt praktycznie przez cały rok, samica, która jest wtedy większa od samca, staje się bardzo agresywna w stosunku do innych samic. Trzeba to wziąć pod uwagę w warunkach domowych i, jeśli nie chcemy, aby szynszyle się rozmnażały, powinniśmy trzymać w klatce osobniki tej samej płci.

Ruja u szynszyli trwa około 4 dni i zdarza się cyklicznie, co 30-45 dni. Do kopulacji, która trwa bardzo krótko, bo około kilkunastu sekund, dochodzi w nocy. Ciąża szynszyli trwa 110-111 dni, poród przed tym okresem kończy się często śmiercią młodych szynszyli. W miocie rodzą się 4 młode (zwykle 2-3), które matka powinna karmić przez 6-8 tygodni. Potomstwo rodzi się pokryte już sierścią i z otwartymi oczami. Młode praktycznie od razu potrafią chodzić.

Szynszyle osiągają dojrzałość płciową wcześnie, w wieku około 6 miesięcy, jednak do rozrodu dopuszcza się je później, od 8 miesiąca i przy wadze 500 g u samców i 600 g u samic. W ten sposób na świat mogą przychodzić kolejne pokolenia szynszyli, które mają o tyle prostsze życie, że nie są narażone na zewnętrzne niebezpieczeństwa i, co najważniejsze, nikt nie będzie już z nich robił futra.

undefinedundefined