Lampart - wszechstronny i niezwykle silny dziki kot

Lampart - co to za zwierzę?

Pod nazwą lamparta kojarzymy dużego i cętkowanego kota. Lampart wyróżnia się wśród innych wielkich kotów zmiennością wyglądu i w zależności od obszaru, w którym występuje, jego sierść może mieć jasnożółty kolor (na pustyniach) lub ciemnożółty (na terenach trawiastych). 

W obrębie tego gatunku występują też przypadki melanizmu, co oznacza, że w wyniku mutacji genetycznej w skórze i sierści niektórych lampartów znajduje się duża ilość ciemnego pigmentu (melaniny). Takie lamparty, zamieszkujące najczęściej wilgotne i gęste lasy, nazywane są czarnymi panterami i mogą przyjść na świat w jednym miocie z tradycyjnie umaszczonymi lampartami. Kiedyś takie osobniki uważano za osoby gatunek, co jest błędem, ponieważ koty o takim umaszczeniu występują nie tylko w przypadku lamparta, ale również u jaguara. Poza tym samo zjawisko melanizmu nie dotyczy jedynie kotów, ale też innych ssaków.

Lampart to także nazwa rodzaju w obrębie rodziny kotowatych. Kolejne stopnie w systematyce tych zwierząt mogą niejedną osobę wprowadzić w błąd, ponieważ używają nazw, które potocznie kojarzymy z danym gatunkiem zwierzęcia. I tak w obrębie rodziny kotowatych podrodziną są pantery (czyli również lwy czy gepardy), a rodzajem lampart (ponownie również lwy i gepardy). Natomiast lampart jako gatunek występuje pod nazwą lampart plamisty i sam posiada aż dziewięć podgatunków z nazwami przyporządkowanymi do miejsca jego występowania, jak przykładowo lampart afrykański, hinduski lub chiński. Mówiąc o tym kocie, najprościej jest pozostać przy nazwie lampart plamisty, ponieważ nawet czarna pantera w obrębie tego gatunku może posiadać ledwie widoczny wzór cętek.

Lampart to średniej wielkości kot o długości ciała dochodzącej do 1,5 metra, wysokości w kłębie około 1 metra i długości ogona od 65 do 99 cm.  Masa ciała może wynosić od 21 do 71 kg, przy czym samice są dużo mniejsze i lżejsze od samców. Wielka głowa lamparta mieści potężnie umięśnione szczęki. Przednie, szerokie łapy z ostrymi pazurami oraz barki są również mocno umięśnione - dzięki współpracy tych części ciała lampart potrafi bez trudu powalić większą od niego ofiarę, a nawet zaciągnąć ją na drzewo.

Na głowie lamparta znajdują się nieduże, zaokrąglone uszy, a sam pysk jest krótki. Jego sierść jest błyszcząca z wyraźnymi cętkami i plamami na kończynach i głowie, bledszymi rozetkami na reszcie ciała i jaśniejszym tłem na jego spodzie. Plamy układają się w rozetki bez plamek w środku, co pozwala odróżnić lamparta od jaguara, który w samym środku rozetek posiada od jednej do trzech małych czarnych plamek.

Lampart - gdzie występuje?

Lampart wśród wielkich kotów szczyci się bardzo szerokim zasięgiem występowania. Występuje praktycznie w całej Afryce i w południowo-środkowej Azji. Na niektórych obszarach, na których był kiedyś obecny, został wytępiony - przykładowo na Zanzibarze, w Afganistanie czy na Zakaukaziu. Nazwy jego dziewięciu podgatunków odnoszą się do miejsca jego występowania. Po kolei są to: lampart afrykański, arabski, amurski (Półwysep Koreański, północno-wschodnie Chiny i Rosja na dalekim wschodzie), chiński, hinduski, indochiński, jawajski, lankijski (Sri Lanka) i perski (Azja Środkowa).

To kot, który potrafi zaadaptować się do różnych środowisk. Może żyć w lasach tropikalnych, na górzystych terenach, na sawannach i równinach, w trzcinach przy brzegach rzek i w bambusowych zaroślach. Lamparty dobrze przystosowały się do obecności człowieka i potrafią polować nawet kilka kilometrów od wielkich miast. 

Tryb życia lamparta

Lampart to kot przeważnie żyjący samotnie, który łączy się w pary jedynie w okresie rui. Bywa też tak, że lamparty łączą się w niewielkie grupy po kilka osobników, ale częściej spędzają czas na osobności. Aktywność lamparta przypada na noc, zaś odpoczynek w ciągu dnia, kiedy często śpi ukryty w konarach drzew. Jego pokarm może składać się zarówno z tak małych stworzeń (np. żuków), jak i ze ssaków większych od niego, czyli antylop. Poluje zazwyczaj pojedynczo na ściśle określonym terytorium, które zaznacza moczem i zadrapaniami na drzewach. Podczas pogoni za zwierzyną ten silny i zwinny kot wykonuje bardzo długie skoki.

Jego pełne menu jest naprawdę szerokie. Lampart poluje na małpy, a szczególnie na pawiany, które, kiedy są w grupie, potrafią wspólnie go odstraszyć. Poza tym nie pogardza zdobyczą w postaci lisów, zajęcy, jaszczurek, mangust, ryb, szakali, gryzoni, jeleni, tapirów, wiewiórek. Kiedy wymaga tego sytuacja, potrafi również atakować zwierzęta hodowlane. Preferuje jednak naturalną zdobycz podczas polowania.

Potrafi podkraść się do ofiary na bliską odległość, po czym błyskawicznie ją zaatakować. Zwierzęta uśmierca najczęściej przez przegryzienie gardła. Następnie wspina się ze zdobyczą na drzewo, używając do wciągnięcia jej swojej ogromnej siły. W zależności od wielkości ofiary może ją od razu zjeść lub pozostawić na później. Wśród gałęzi może ucztować spokojnie, a pozostawione mięso nie jest dostępne ani dla hien, ani dla szakali. W takiej spiżarni jest w stanie zgromadzić naprawdę pokaźne ilości jedzenia, dzięki czemu może przez jakiś czas nie polować i głównie odpoczywać w pobliżu swoich łupów. 

Rozmnażanie lamparta

Lamparty są zdolne do rozrodu przez cały rok w obszarach tropikalnych, w innych okres godowy przypada na wiosnę. Ciąża trwa około 13 tygodni, choć może być to nawet ponad sto dni. Matka rodzi od jednego do kilku młodych kociąt, które przychodzą na świat ślepe. Otwierają oczy po 10 dniach i przez kilka miesięcy są naprawdę bardzo rozkoszne, swoim zachowaniem przypominając domowe koty (znane są zresztą przypadki oswojenia małych lampartów). 

Przy matce pozostają przez dwa lata i dosyć wcześnie zaczynają wspólne wędrówki i naukę polowania. Samice osiągają dojrzałość płciową w wieku trzech lat, natomiast samce o rok później. W tym czasie zazwyczaj dysponują już własnym terytorium bądź usilnie go poszukują. Przed nimi może być jeszcze wiele lat życia, chociaż na wolności lampart żyje krócej niż w niewoli. Pytanie, co jest lepsze, średnia długość życia na swoich warunkach, która trwa około 12 lat czy może 20 lat spędzonych w zoo, przy bliskiej obecności człowieka i teoretycznie bez zmartwień? Na te pytanie właściwą odpowiedź najlepiej znają tylko same lamparty.