Gepard - najszybsze lądowe zwierzę na świecie

Gepard - co to za zwierzę?

Gepard należy do rodziny kotów i zarazem jest zaliczany w poczet wielkich kotów. W swoim rodzaju jest jedynym zwierzęciem. Nazywany jest także gepardem grzywiastym ze względu na grzywę, jaka tworzy się u młodych gepardów - służy im do maskowania się oraz ułatwia matce przenoszenie ich w zębach. Natomiast nazwa tego kota w języku greckim oznacza nieruchomy pazur, ponieważ gepardy, w odróżnieniu od innych wielkich kotów, nie są w stanie schować pazurów, ale w zamian podczas biegu uzyskują lepszą przyczepność do podłoża i, tym samym, większą prędkość. Tę największą prędkość gepard uzyskuje w czasie krótkiego, trwającego dziesięć do dwudziestu sekund (najdłużej do minuty) pościgu za zwierzyną, potem ulega już przegrzaniu i, jeśli nie dopadnie ofiary, rezygnuje z pogoni. 

Gepard to także zwierzę społeczne, które, tak jak lwy, żyje wspólnie z członkami swojej rodziny. Co prawda rodzeństwo opuszcza matkę w wieku 13-20 miesięcy, ale często przebywa dalej razem, a bracia potrafią żyć wspólnie przez lata. Poza tym akurat te koty są wyjątkowo łagodne i to do tego stopnia, że można je udomowić, choć rzecz jasna nie jest to legalne. Jednak to właśnie gepardy nie wykazują agresji wobec człowieka, który kiedyś zabijał je w celu pozyskania ich umaszczonego w wyjątkowy wzór futra, a samo jego posiadanie było niegdyś oznaką wysokiego statusu społecznego. 

Sierść geparda jest bardzo gęsta, na spodzie zabarwiona na biało, na wierzchu na brązowo lub żółtawo. Niemal całą jej powierzchnię pokrywają czarne, drobne cętki. Gepardy żyjące na pustyni mają mniejsze cętki i są jaśniejsze, natomiast gepard określany jako królewski z południowo-wschodniej Afryki ma największe cętki. Na ogonie zamiast cętek znajdują się pierścienie, zaś na głowie od wewnętrznego kącika oka do pyska widnieje czarna pręga.

Cała sylwetka geparda jest smukła do tego stopnia, że może wydawać się nawet wątła, ale wbrew pozorom jest muskularna. Gepard może osiągnąć długość ciała od 110 do 150 cm, wysokość w kłębie od 60 do 90 cm i masę od 42 do 65 kg u samców i 30-45 kg u samic. Głowa jest mała, uszy krótkie i zaokrąglone, oczy wysoko osadzone, pysk krótki. Nogi są długie i wysokie, co przy ruchliwych stawach pasa barkowego i miednicowego pozwala gepardowi na długie skoki. Podczas pogoni za zwierzyną gepard wydaje się bardziej unosić nad ziemią niż biec i rzeczywiście tak jest, ponieważ większość czasu podczas biegu spędza nad podłożem, skacząc. W tym zawrotnym pędzie równowagę pozwala mu utrzymać jego długi ogon, który może mierzyć do 90 cm.

Gepard - gdzie występuje?

Gepard występuje przede wszystkim w południowo-wschodniej Afryce, w mniejszym stopniu na półwyspie Arabskim (w Iranie). Kiedyś był powszechny w Indiach, jednak został tam wybity - dwa ostatnie gepardy zastrzelono w 1947 roku. W 2020 roku postanowiono w ramach eksperymentu sprowadzić do Indii gepardy z Afryki i sprawa jest obecnie w toku.

W Afryce gepard występuje na terenach wielu parków narodowych i rezerwatów, zaś pełną swobodę ma na południu Sahary i w Kenii. Jego populacja w porównaniu z populacjami innych dzikich kotów jest o wiele mniej liczna i także z tego powodu jest on naturalnie wypierany przez bardziej licznych konkurentów.

Jego naturalne środowisko to otwarte tereny na sawannach i półpustyniach, na których może bez przeszkód rozwijać pełną prędkość podczas polowania.

Tryb życia geparda

W przeciwieństwie do wielu dużych, dzikich kotów, gepard prowadzi dzienny tryb życia i nie wspina się po drzewach. Kiedy nie poluje, przebywa zazwyczaj w swoim legowisku, często ze swoimi młodymi pobratymcami. Podczas polowania kieruje się wzrokiem i rzadko rzuca się na zwierzynę z ukrycia. Aby rozpocząć polowanie, zbliża się powoli do zwierzyny i, kiedy osiągnie odległość około 10 metrów, rzuca się na nią, zmuszając do ucieczki. Co ciekawe, lepiej mu się poluje, kiedy ofiara ucieka, ponieważ jest mu wtedy łatwiej pozbawić ją równowagi po silnym uderzeniu łapą. Pozostające bez ruchu gazele czy antylopy może zupełnie ignorować i dopiero, kiedy te nagle rzucają się do galopu, odzywa się w nim zabójczy instynkt, który każe mu pędzić za potencjalną ofiarą.

Jego głównym pożywieniem są antylopy i gazele, także impale i zające. Po schwytaniu dusi zwierzę, trzymając je za gardło. Posila się od razu i jest znany z tego, że niemal nie tyka padliny, je tylko świeżo upolowaną zwierzynę. Zdarza się, że zwierzyna ucieka - wtedy rezygnuje z dalszej pogoni po bardzo krótkim, intensywnym biegu, jakby nie chciał zmarnować zbyt wiele cennej energii.

Rozmnażanie geparda

Gepard, mimo że jest najszybszym ssakiem na świecie, nie szczyci się dużą populacją, głównie z tego powodu, że ponad 90 procent młodych osobników nie dożywa starszego wieku. Gepardy są narażone na ataki liczniejszych stad zwierząt, nie tylko lwów, ale także hien. Dlatego obecną liczbę gepardów przebywających na swobodzie ocenia się na około 7000 osobników. 

Ciąża u samicy geparda trwa od 85 do 95 dni. Na świat przychodzi od 3 do 5 młodych, które po urodzeniu są bardzo małe, ważą jedynie 150 - 300 g. Są wówczas bardzo delikatne i często padają ofiarą innych drapieżników, jeśli matka nie zdoła ich obronić. Poza tym genom gepardów jest genetycznie zubożony, co zwiększa umieralność młodych. Przez stulecia kojarzyły się ze sobą blisko spokrewnione osobniki, co skutkowało mutacjami genetycznymi, a także dużym odsetkiem wadliwych plemników u kolejnych pokoleń. 

Jak widać, można być teoretycznie zwierzęciem doskonałym, rekordzistą w szybkości i zachwycającym drapieżnikiem, a w rzeczywistości być równocześnie gatunkiem z wieloma problemami. Nikt nie jest doskonały, nawet gepard.

undefined