Chomik europejski - największy gryzoń z rodziny chomikowatych

Chomik europejski - co to za gryzoń?

Chomik europejski to gryzoń, który żyje na wolności i popularnie bywa nazywany pieskiem polnym, co od razu powinno nam uzmysłowić, że to dużo większe zwierzę, niż typowy chomik dżungarski, którego możemy kupić w sklepach zoologicznych. Polny piesek to zresztą nie jedyna nazwa chomika europejskiego i, w zależności od regionu, w którym występuje, istnieje kilkadziesiąt określeń na tego sympatycznego z wyglądu gryzonia, takich jak: chamek, hamster, osysek, piesek ziemny, skrzotek, syseł czy szczekający szczur. Wśród wydawanych przez niego różnych odgłosów rzeczywiście są takie, które mogą przypominać szczekanie, ale wydaje również inne dźwięki w rodzaju kwików, pisków, pomruków i skrzeczeń. 

To zwierzę powszechnie występujące w Europie, jednak na tyle skryte, że coraz rzadziej widywane, także z powodu bardzo szybkiego kurczenia się jego populacji. Z tego względu jest objęty w Polsce ścisłą ochroną gatunkową, mimo że jest znany jako szkodnik niszczący uprawy rolne. 

To zwierzę należące do rodziny chomikowatych i nadrodziny myszowych, pierwszy raz opisane przez Karola Linneusza w 1758 roku jako Cricetus cricetus, będące w swoim rodzaju jedynym jego przedstawicielem. Chomik europejski może osiągnąć długość ciała od 20 do 34 cm, z długością ogona od 4 do 6 cm. W zależności od pory roku jego masa ciała może wynosić od 150 do 300 g na wiosnę i aż do 700 g jesienią, czyli w okresie przed zapadnięciem w sen zimowy.

Chomik europejski ma gęstą sierść, rudobrązową lub żółtobrązową na grzbiecie i czarną na spodniej stronie ciała. Fakt, że na brzuchu występuje ciemniejsze ubarwienie niż na wierzchu, jest zjawiskiem rzadko spotykanym wśród ssaków.  Na nosie, policzkach, gardle, bokach ciała i łapach znajdują się jasne, białe lub żółte plamy.  Całe ciało chomika europejskiego jest krępe, kończyny krótkie, a ogon bez owłosienia. Szczególne wrażenie robią jego duże, wyraziste i czarne oczy, którymi spogląda w bardzo ludzki sposób, a człowieka przypomina jeszcze bardziej, kiedy staje na dwóch łapach. Jego drugą ważną cechą są pokaźne policzki, które wizualnie poszerzają jamę ustną. To tak zwane torby policzkowe, za pomocą których chomik europejski przenosi pokarm. 

Chomik Europejski - gdzie występuje?

Mimo określenia europejski w nazwie, chomik ten występuje nie tylko w Europie, ale też na rozległych terenach zachodniej Azji. W Europie zasiedla przede wszystkim jej centralną część, w tym Polskę, oraz zachód kontynentu z granicą w dolinie rzeki Ren oraz w Belgii, Francji i Holandii, gdzie znajdują się jego izolowane populacje. Większe obszary zamieszkuje na wschodzie Europy i w zachodniej Azji, gdzie wyróżnia się kilka podgatunków chomika europejskiego w zależności od konkretnej lokalizacji. 

W Polsce do pewnego czasu był to bardzo pospolity gryzoń. Najczęściej był spotykany w środkowej i południowej części kraju z wyjątkiem Karpat. Obecnie występuje u nas głównie w południowo-wschodniej części Polski. Jego naturalnym środowiskiem są suche, otwarte tereny stepowe, pola uprawne i nieużytki z gliniastą, ale nie wilgotną glebą. 

To gatunek synantropijny niejako z konieczności. Żyje na obszarach przekształconych przez człowieka, ponieważ zastąpiły one jego naturalne środowisko z otwartymi, stepowymi przestrzeniami, ale także dlatego, że to właśnie człowiek dostarcza mu pośrednio wiele pokarmu za sprawą upraw i nie tylko. Kiedyś widok chomika europejskiego na wsiach był powszechny, na co dowodem jest jego zróżnicowane, regionalne nazewnictwo. Niestety w ubiegłym wieku jego populacja zmniejszyła się do tego stopnia, że gryzoń ten stał się nieobecny w wielu krajach Europy Zachodniej. Dlatego w XXI wieku trwa walka o przywrócenie jego populacji, często w izolowanym środowisku, na przykład w Holandii, w której jeszcze niedawno był gatunkiem krytycznie zagrożonym wyginięciem.

Tryb życia chomika europejskiego

Chomik europejski należy do zwierząt prowadzących samotniczy tryb życia. Jego aktywność dobowa zaczyna się o zmierzchu. W dzień można go zaobserwować na jesieni, kiedy gromadzi zapasy na zimę. Ma na nie naprawdę dużo miejsca, ponieważ kopie nory, które połączone są korytarzami i komorami o różnym przeznaczeniu. W jednej może spać, w innej zbierać zapasy, w kolejnej składać swoje odchody. Taka nora może mieć nawet do 2 metrów głębokości. 

Chomik europejski odżywia się przede wszystkim pokarmem pochodzenia roślinnego, w tym ziarnami zbóż, nasionami, bulwami, zielonymi częściami roślin, korzeniami, a także owocami, owadami, ślimakami i dżdżownicami. Podaje sobie pokarm sprawnymi, przednimi kończynami, przy pomocy których wyłuskuje również nasiona. Skóra na jego torebkach policzkowych jest na tyle elastyczna, że gryzoń potrafi tam zmieścić duże ilości pożywienia, które następnie przenosi do nory. Widok wypełniających się policzków chomika europejskiego robi naprawdę duże wrażenie, ponieważ gryzoń wygląda wtedy, jakby naturalnie się powiększał. Tę umiejętność wykorzystuje czasem do przestraszenia przeciwnika. 

Aby móc zapaść w sen zimowy, chomik musi uzbierać odpowiednią ilość pożywienia. Między listopadem i marcem osiąga stan kontrolowanego obniżenia temperatury, a jego zimowy sen jest bardziej stanem odrętwienia, z którego co jakiś czas się wybudza, aby żerować na zgromadzonym pożywieniu. Wtedy temperatura ciała rośnie po wyjściu ze stanu okresowej hibernacji.

Rozmnażanie chomika europejskiego

Okres godowy chomika europejskiego wypada niedługo po wybudzeniu, w połowie kwietnia. Między samcami może wtedy dochodzić do walk o samice. Samce kopulują z możliwie jak największą liczbą samic. Często wprowadzają się do ich nor, lecz później nie wykazują żadnych skłonności do pomocy ciężarnej samicy, tym bardziej później, kiedy na świat przychodzą młode.

Ciąża u chomika europejskiego trwa od 17 do 20 dni przy pierwszym miocie i ponad 30 dni przy kolejnych, których może być do 3 w roku. Na świat przychodzi kilkanaście nagich i ślepych młodych o wadze od 3 do 5 g. Otwierają oczy po dwóch tygodniach, a do trzech tygodni są karmione mlekiem matki, która po pewnym czasie uzupełnia ich dietę o pokarm roślinny. Później naturalne przemiany przyśpieszają i mały chomik staje się samodzielny, kiedy osiąga wiek 25 dni. 

Dojrzałość płciową chomiki europejskie osiągają już po 3 miesiącach i mogą rozmnażać się jeszcze w tym samym roku, w którym przyszły na świat. Częściej jednak zdarza się to kolejną wiosną, o ile małe chomiki zdołają przeżyć do tego czasu. Pierwszy rok jest zawsze dla nich najbardziej krytyczny, potem nabierają doświadczenia, tworzą lepsze kryjówki, wiedzą, jak i gdzie zbierać zapasy. Jeśli im się poszczęści, mogą dożyć nawet do ośmiu lub dziesięciu lat, choć średnia wieku dla gatunku chomika europejskiego to tylko cztery lata. 

undefinedundefinedundefined